روشهای حل و فصل اختلافات و هزینه های آنها – از طریق داور و قاضی

روشهای حل و فصل اختلافات و هزینه های آنها – بخش دوم

علاوه بر مراکز داوری پیش گفته، اشخاص جهت حل اختلاف در مراجع قضائی نیز به دو طریق حق پیگیری خواهند داشت:

 ۱- حل اختلاف توسط داور یا داوران ۲- حل اختلاف توسط قاضی.

۱- حل اختلاف از طریق داور:

جهت حل اختلاف از طرف داور یا داوران تعیین شده توسط طرفین پرونده یا دادگاه، هزینه رسیدگی به اختلاف مذکور توسط داور یا هیات داوری برابر آئین نامه حق الزحمه داوری موضوع ماده ۴۹۸ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۲۰ / ۹ / ۱۳۸۰ محاسبه و پرداخت می گردد.

به موجب این آیین نامه، حق الزحمه داوری تا ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال خواسته پنج درصد و نسبت به مازاد از پنجاه میلیون ریال تا ۲۵۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال سه درصد و مازاد برآن دودرصد خواسته خواهد بود مگر اینکه در قرارداد داوری ترتیب دیگری مقرر شده باشد.

همچنین در مواردی که خواسته مالی نیست و یا تعیین قیمت ممکن نیست، حق الزحمه داوری برای هر داور پانصد هزار ریال و چنانچه کمیت یا کیفیت کار اقتضای حق الزحمه بیشتری داشته باشد طبق نظر دادگاه تعیین می شود. در صورتی که در اثنای کار داوری، طرفین سازش نمایند، تعیین میزان حق الزحمه داوران با توجه به اقدامات انجام شده با دادگاه خواهد بود.

در ارتباط با سایر هزینه ها نیز، چنانچه امر داوری مستلزم عزیمت به خارج از محل اقامت داور باشد هزینه مسافرت بر مبنای هر کیلومتر رفت و برگشت ۵۰۰ ریال و برای هر روز مقطوعاً دویست هزار ریال تعیین می گردد کسر کیلومتر و روز کامل محاسبه خواهد شد. همچنین هزینه های امر داوری از قبیل هزینه انجام آزمایشها و تهیه نمونه های لازم و گمانه زنی که طبق نظر داور ضروری باشد به عهده طرفین خواهد بود. مضاف بر این، در صورتی که انجام امر داوری مستلزم عزیمت به خارج از کشور باشد اخذ روادید و هزینه های مربوطه اعم از پرداخت عوارض خروج از کشور و تهیه بلیط هواپیما، هزینه اقامت و همچنین سایر هزینه های سفر و پرداخت فوق العاده روزانه به عهده متقاضیان داوری می باشد. در نهایت ذکر این نکته ضروری است که چنانچه مستندات و مدارک مربوط به داوری به زبان خارجی باشد در صورت ترجمه آن توسط داور، هزینه بر اساس آئین نامه تعرفه مترجمین رسمی تعیین می گردد.

۲- حل اختلاف از طریق قاضی:

دومین نوع رفع اختلاف از طریق فصل خصومت توسط قاضی می باشد. از آنجایی که محور اصلی مباحث ما موضوعات حقوقی است، به موضوعات کیفری نپرداخته و در اینجا با ارائه تفکیکی میان دعاوی مالی و غیرمالی حقوقی به تشریح جدیدترین هزینه های مربوط به هرکدام از این دسته ها به موجب قانون بودجه ۱۳۹۵ می پردازیم. لازم به ذکر است که تقسیم دعاوی حقوقی به مالی و غیرمالی بر مبنای قابلیت تقویم خواسته آنها به وجه رایج می باشد.

• هزینه دادرسی دعاوی مالی

جدول ۱- هزینه دادرسی دعاوی مالی که خواسته باید توسط خواهان تقویم گردد و یا زمانیکه قیمت خواسته در موقع تقدیم دادخواست مشخص نباشد (در مرحله بدوی، واخواهی، اعاده دادرسی و اعتراض ثالث)

جدول۲ – هزینه دادرسی دعاوی مالی در مرحله تجدیدنظر، اعاده دادرسی و اعتراض ثالث در دادگاه تجدیدنظر

جدول ۳- هزینه دادرسی دعاوی مالی در مرحله فرجام خواهی، اعاده دادرسی و اعتراض ثالث در دیوان عالی کشور

• هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی

جدول ۴- هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی در مرحله بدوی

جدول ۵- هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی در مرحله تجدیدنظر

جدول۶ – هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی در مرحله فرجام خواهی

همچنین، به منظور یکنواخت سازی در اخذ هزینه های دادرسی در تاریخ ۴/۳/۱۳۹۵ بخشنامه یکنواخت سازی وصول هزینه دادرسی از جانب ریاست محترم قوه قضائیه صادر شد که در تاریخ ۱۲/۴/۱۳۹۵ با اصلاحاتی دیگر منتشر و به دادگستری های سراسر کشور ابلاغ گردید. بخشنامه اصلاحی بدین شرح می باشد:

۱) در اجرای بندهای ۱۲، ۱۳ و ۲۲ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین، مصوب ۱۳۷۳ و اصلاحات آن و به منظور یکنواخت سازی در اخذ هزینه دادرسی، موارد زیر جهت اجرا اعلام می گردد:       

الف- هزینه دادرسی دعاوی مالی در مرحله اعاده دادرسی و اعتراض ثالث مطابق هزینه آن در مرحله فرجام خواهی (۵/۵% محکوم به) و همچنین، هزینه دادرسی در مرحله واخواهی برابر هزینه آن در مرحله تجدیدنظر (۵/۴% محکوم به) است.

ب- هزینه دادرسی بند ۱۳ ماده ۳ قانون مذکور در دعاوی غیرمالی، درخواست تامین دلیل، تامین خواسته و دستور موقت به شرح جدول پیوست می باشد.

ج- هزینه اجرای آراء و تصمیمات مراجع غیر دادگستری در دادگستری و هزینه اجرای احکام مقرر در بند ۲۲ ماده ۳ قانون مذکور به شرح زیر است:

• آراء مربوط به خانواده (موضوع صلاحیت دادگاه خانواده): سیصد هزار ریال
• تصمیمات و سایر آراء: هفتصد و پنجاه هزار ریال تا یک میلیون و پانصد ریال

د- هزینه دادرسی در دعاوی مالی غیر منقول و خلع ید از اعیان غیر منقول، موضوع قسمت اخیر بند ۱۲ ماده ۳ قانون مذکور، ارزش خواسته مطابق ارزش معاملاتی املاک در منطقه، تقویم و بر اساس آن هزینه دادرسی اخذ شود.

لذا لازم است به منظور محاسبه دقیق و قانونی هزینه دادرسی در دعاوی موردنظر، از طریق مسئولان ثبت اسناد و املاک که عضو کمیسیون تقویم املاک موضوع ماده (۶۴) قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ۱۳۶۶ می باشند، آخرین مصوبه کمیسیون اخذ شود و محاسبات بر اساس آن انجام گردد.

ه- مبنای محاسبه هزینه دادرسی در مورد سکه طلا و ارز، مبلغ واقعی حسب اعلام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می باشد.

۲) در آمد حاصل از اجرای ماده ۲۳۰ قانون آئین دادرسی کیفری به حساب درآمد خدمات قضایی ردیف ۱۴۰۱۰۱ قانون بودجه کل کشور واریز شود.

این بخشنامه در تاریخ ۹۵/۳/۴ به تصویب رئیس قوه قضاییه رسید و جایگزین بخشنامه شماره ۱۰۰/۳۵۷۳۹/۹۰۰۰ مورخ ۱۸/۵/۹۴ میگردد و از تاریخ تصویب لازم الاجرا است.

بخشنامه سال ۱۳۹۶

در تاریخ ۲۸/۱/۱۳۹۶ بخشنامه «یکنواخت سازی اخذ هزینه های دادرسی طبق قانون وصول برخی از درآمدهای دولت مصوب ۱۳۷۳» به تصویب رئیس قوه قضاییه رسید و به واحدهای قضایی سراسر کشور ابلاغ کرد. بخشنامه جدید جایگزین جایگزین بخشنامه های شماره ۱۰۰/۱۲۳۹۷/۹۰۰۰ مورخ ۴/۳/۱۳۹۵ و ۱۰۰/۱۲۰۶۴۱/۹۰۰۰ مورخ ۱۲/۴/۱۳۹۵ گردید و از تاریخ تصویب لازم الاجرا است.

۱. در اجرای بندهای ۱۲، ۱۳، ۲۲ قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین، مصوب ۱۳۷۳ و اصلاحات آن و به منظور یکنواخت سازی در اخذ هزینه دادرسی ، موارد زیر جهت اجرا اعلام می گردد.

الف) هزینه دادرسی دعاوی مالی در مرحله اعاده دادرسی و اعتراض ثالث مطابق هزینه آن در مرحله فرجام خواهی (۵/۵ % محکومٌ به ) و همچنین هزینه دادرسی در مرحله واخواهی برابر هزینه آن در مرحله تجدیدنظر (۴/۵ % محکومٌ به ) است.

ب) هزینه دادرسی بند ۱۳ ماده ۳ قانون مذکور در دعاوی غیر مالی، درخواست تأمین دلیل، تأمین خواسته و دستور موقت به شرح جدول ذیل می باشد:

ج) هزینه اجرای آراء و تصمیمات مراجع غیر دادگستری در دادگستری و هزینه اجرای سایر احکام مقرر در بند ۲۲ ماده ۳ قانون مذکور به شرح زیر است:

– هزینه اجرای آراء مربوط به خانواده (موضوع صلاحیت دادگاه خانواده): ۴۰۰,۰۰۰ ریال

– هزینه اجرای تصمیمات و سایر آراء: ۱,۰۰۰,۰۰۰ ریال تا ۱,۸۰۰,۰۰۰ ریال

د) هزینه دادرسی در دعاوی مالی غیرمنقول و خلع ید از اعیان غیر منقول، موضوع قسمت اخیر بند ۱۲ ماده ۳ قانون مذکور، ارزش خواسته مطابق ارزش معاملاتی املاک در منطقه، تقویم و براساس آن هزینه دادرسی اخذ شود.

لذا لازم است به منظور محاسبه دقیق و قانونی هزینه دادرسی در دعاوی مورد نظر، از طریق مسئولان ثبت اسناد و املاک کشور که عضو کمیسیون تقویم املاک موضوع ماده (۶۴) قانون مالیات های مستقیم مصوب ۱۳۶۶ می باشند، آخرین مصوبه کمیسیون اخذ شود و محاسبات براساس آن انجام گردد.

هـ) مبنای محاسبه هزینه دادرسی در مورد سکه ، طلا و ارز، مبلغ واقعی حسب اعلام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می باشد.

۲) در آمد حاصل از اجرای ماده ۲۳۰ قانون آئین دادرسی کیفری به حساب درآمد خدمات قضایی ردیف ۱۴۰۱۰۱ قانون بودجه کل کشور واریز شود.

بیشتر بخوانید:

هزینه دادرسی شورای حل اختلاف

دانلود pdf – روشهای حل و فصل اختلافات و هزینه های آنها – بخش ۲