قرارداد ساخت – اجرا و واگذاری (Build-operate-transfer contracts) که به اختصار BOT نامیده میشود معمولا در زمینه زیر ساختهای ساختمانی مانند نیروگاهها، مخابرات، فرودگاهها، بزرگراهها و غیره استفاده میشود. قرارداد BOT معمولا شامل دو طرف اصلی، دولت یا سازمان دولتی و پیمانکار بخش خصوصی است. دولت یا سازمان دولتی امتیازات ایجاد و بهرهبرداری یک پروژه خاص را به پیمانکار بخش خصوصی اختصاص میدهد. در عوض، پیمانکار بخش خصوصی مسئول تامین مالی، طراحی، تهیه مواد، ساخت، آزمایش و مدیریت پروژه میشود. در طول دوره عملیات، پیمانکار بخش خصوصی، با فروش خروجی پروژه، هزینه ها و منافع سرمایه گذاری خود را پوشش میدهد. در پایان دوره عملیات، مالکیت این تسهیلات به صورت رایگان به سازمان دولتی منتقل میشود.
پیمانکار خصوصی هنگام شرکت در این موافقتنامه ها برای تولید کالاها و خدمات میبایست مجوزهای مربوطه را کسب نمایند باشند. این مجوزها توسط پیمانکار خصوصی مورد استفاده قرار میگیرند و پس از تکمیل پروژه به دولت منتقل میشود. مجوزها باید به پروژه مورد نظر اختصاص داده شود تا اطمینان حاصل گردد، دولت پس از دریافت پروژه با مشکلی مواجه نخواهد شد. این نوع مشارکت، همکاری سریع و موثر بین بخش خصوصی و دولتی است.
ساختار قرارداد ساخت – اجرا و اگذاری BOT
- دولت ( کارفرما)
- سرمایه گذار ( شرکت پیمانکار)
- تأمین کنندگان مالی
- پیمان کاران فرعی
- عرضه کننده گان مواد اولیه
- خریداران محصولات پروژه
- پیمانکاران بهره برداری و تأمین کنندگان قطعات یدکی
ویژگی های قرارداد ساخت – اجرا و واگذاری BOT
- دولت به بخش خصوصی از طریق قرارداد اجازه میدهد در موضوعاتی که به صورت سنتی در انحصار دولت است وارد شوند و در ارائه خدمات عمومی مشارکت داشته باشند.
- مسئولیت تأمین منابع مالی برعهده طرف بخش خصوصی است حتی اگر دولت در برخی قسمت ها در این هزینه ها مشارکت نماید.
- مسئولیت طراحی و مهندسی پروژه، تأمین تجهیزات و ماشین آلات، ساخت و راه اندازی پروژه با بخش خصوصی است اگرچه میتواند هر مرحله از کار را به یک پیمانکار کوچک تر واگذار کند.
- بخش خصوصی موظف به بهره برداری بهینه از طرح است یعنی کالاها و خدمات حاصل از طرح با کیفیت مطلوب به عموم ارائه شود. بنابراین استفاده از فناوری و مدیریت مناسب در این راستا انتظار میرود.
- استهلاک سرمایه و سود سرمایه بخش خصوصی از طریق درآمد حاصل از فروش کالاها و ارائه خدمات. ممکن است دولت خرید کالا و یا خدمات را به نحوی تضمین نماید. یکی از این روشها پیش خرید قسمتی از کالاها است.
- بخش خصوصی باید طرح را در زمان تحویل به صورتی ارائه کند که قابلیت بهره برداری داشته و هم چنین به لحاظ فنی سالم باشد. از طرفی این مسئولیت نیز متوجه وی می باشد که در طول دوره بهره برداری تا زمان تحویل نیز پروژه قابلیت استفاده داشته باشد.
- بعد از اینکه مدت مقرر برای بهره برداری پروژه سپری شد پروژه به صورت رایگان و بلاعوض به دولت منتقل میشود.
زمینه ها و شرایط لازم برای انعقاد قرارداد ساخت – اجرا و واگذاری (BOT)
- ضرورت دارد که پروژه سودآوری داشته و سرمایه گذاری در آن برای بخش خصوصی توجیه اقتصادی داشته باشد.
- دولت می بایست بتواند با اعطای مجوزهای لازم و تضمین امنیت سرمایه گذاری، نیازهای بخش خصوصی را تأمین نماید.
- حامیان مالی وجود داشته باشند که بخش خصوصی را در این سرمایه گذاری های عظیم حمایت نمایند. منظور از حامیان مالی موسسات مالی و اعتباری و بانک ها و حتی سرمایه گذاران خارجی هستند که نظر به سودآوری پروژه قبول میکنند بخشی از ریسک سرمایه گذاری را متحمل شوند.
کاربرد قرارداد ساخت – اجرا و واگذاری (BOT)
دولت در پروژه های طولانی مدت و سرمایه پذیر از این نوع قرارداد برای جذب سرمایه و برون سپاری فعالیت به بخش خصوصی استفاده می کند و در واقع میتوان گفت قرارداد های بی او تی بارزترین وجه مشارکت و همکاری دولت و بخش خصوصی به حساب می آیند . مهم ترین زمینه هایی که از قرارداد بی او تی در آنها استفاده میشود عبارتند از:
- قرارداد های احداث خطوط راه آهن
- قرارداد احداث فرودگاه
- قرارداد احداث بزرگراه
- قرارداد ساخت سد، اسکله، مجتمع پتروشیمی، دکل های نفتی یا نیروگاه
- هر قرارداد دیگر عمرانی که به سرمایه و زمان نسبتاً زیادی احتیاج دارد.
مؤسسه وکلای بین المللی بیان امروز، در زمینه انعقاد قرارداد ساخت – اجرا و واگذاری(Build-operate-transfer contracts) که به اختصار BOT نامیده میشود در ایران به ارائه خدمات به اشخاص خارجی و ایرانی حقیقی و حقوقی می پردازد. از جمله این خدمات میتوان به مشاوره در زمینه مذاکره و انعقاد قراردادهای بی او تی، تنظیم قرارداد بی او تی، خدمات مشاوره پیرامون تفسیر قراردادهای بی او تی و داوری در اختلافات احتمالی در این نوع قراردادها اشاره کرد.
موسسه حقوقی بیان امروز با بهره مندی از وکلای پایه یک دادگستری و مشاوران حقوقی مجرب و متخصص، آماده ارائه خدمات حقوقی مورد نیاز به منظور تنظیم انواع قرارداد های تجاری از قبیل قراردادهای سرمایه گذاری و مشارکت، خرید و فروش بر اساس مقررات اینکوترمز، قرارداد نمایندگی انحصاری و غیر انحصاری، قرارداد توزیع، قراردادهای انتقال تکنولوژی، قرارداد لیسانس، قرارداد فرانشیز، قرارداد کلید در دست، قرارداد بیع متقابل، قرارداد تامین سرمایه، قرارداد خدمات مشاوره، قرارداد پیمانکاری، مهندسی، ساخت – اجرا و واگذاری(Build-operate-transfer contracts) ، قرارداد حمل و نقل و بیمه در ایران است.
بیشتر بخوانید:
