فرانشیز (Franchise ) نوعی توافق تجاری است که به موجب آن یک طرف، امتیازدهنده، حق استفاده از روشهای کسب و کار و شیوه های توسعه یافته خود را در اختیار طرف دوم؛ امتیازگیرنده، قرار میدهد. این امر مستلزم این است که در این میان امتیازگیرنده از حق استفاده، تولید و ساخت، فروش، بهره برداری از علائم تجاری و برندهای ایجاد شده توسط امتیازدهنده را در کسب و کار خود برخوردار باشد. امتیازدهنده موظف است تا با روش “know-how” یا دانش تجربی به امتیازگیرنده شیوههای کسب و کار و نحوه اداره ی آنها و همچنین دسترسی به سیستم کسب و کار موجود را توضیح دهد. فرانشیز جدیدی که ایجاد شده است ادامه شرکت مادر است و به عنوان نمایندهای برای نام تجاری و وجهه از پیش موجود شناخته می شود. با توجه به ماهیت قراردادهای فرانشیز ، امتیازدهنده حقوق لوگو، برند و علائم تجاری را حفظ میکند. هنگام انعقاد یک قرارداد فرانشیز، از وجود سه عنصر اصلی که در این نوع قراردادها لازم است باید اطمینان حاصل کرد:
- اجازه استفاده از نام یا علامت تجاری ثبت شده؛
- انتقال دانش فنی از امتیازدهنده به امتیازگیرنده؛
- توزیع کالاهای ساخته‌شده.
قراردادهای فرانشیز در حال حاضر در ایران، به عنوان یک روش محبوب توسط شرکتهای خارجی که به دنبال ورود به بازار ایران هستند و تمایل دارند همچنان کنترل برند خود را نیز حفظ نمایند، مورد استفاده قرار می گیرند. قراردادهای فرانشیز به طور مستقیم تحت حاکمیت هیچ مجموعه خاصی از قوانین و مقررات در ایران نیستند. همانند سایر قراردادهای بینالمللی در ایران، تابع قواعد عمومی قراردادها که در قانون مدنی ایران، قانون تجارت ایران و قراردادهای فرانشیز منعقده بین دو طرف قرار دارند. علاوه بر این قوانین و مقررات، قراردادهای فرانشیز ممکن است تابع چندین قانون دیگر در ایران نیز قرار گیرد. قوانین و مقرراتی مانند قوانین واردات و صادرات، قوانین کار، قوانین تأمین اجتماعی، مالیات، ورود اتباع خارجی به کشور، مقررات اقامت و اجازه کار و غیره. از آن جا که فرانشیز روش معمولی برای بهرهبرداری مطلوب از حقوق مالکیت فکری است، یکی دیگر از حوزههای اصلی حقوقی که قراردادهای فرانشیز در آن مورد استفاده قرار میگیرد، حقوق مالکیت فکری است. بعلاوه این که ثبت قرارداد، حسب مورد در برخی نهادها مانند ثبت نزد وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت بهداشت برای واردات و توزیع محصولات خارجی ضروری است. این مسئولیت ها به امتیازگیرنده اختصاص می یابد.
عناصر زیر در قراردادهای فرانشیز دیده میشود:
- اجازه انجام فعالیتهای تجاری با توجه به سیستم فرانشیز. در این صورت حق استفاده از علائم تجاری و برند را نیز به دنبال خواهد داشت.
- محدودیتهای جغرافیایی ممکن است بر امتیازگیرنده تحمیل شود. این بدان معنی است که امتیازدهنده حق دارد که یک قلمرو یا مکان خاصی را برای کسب و کار مشخص کند.
- امتیازدهنده دستورالعملی را برای امتیازگیرنده تعیین و مشخص میکند که کسب و کار باید با توجه به این دستورالعمل انجام شود. در قرارداد فرانشیز عنصر رایجی که همیشه مورد اشاره قرار میگیرد این است که امتیازگیرنده موظف است کسب و کار را مطابق با دستورالعمل ارائه شده پیش ببرد.
- مواد مورد نیاز امتیازگیرنده برای کسب و کار باید از منابع مشخصی تهیه شوند. تأمین این منابع، یا خود با امتیازدهنده است یا تأمین کنندگانیاند که توسط امتیازدهنده تأیید میشود.
- دورهای اولیه برای قرارداد فرانشیز وجود دارد که در شرایطی خاصی میتوان در آن قرارداد تجدید نظر کرد. امتیازگیرنده معمولا حق لغو قرارداد را ندارد، مگر این که از طرف امتیازدهنده این حق به او داده شود.
- امتیازدهنده میتواند قرارداد را فسخ کند و سپس داراییهای کسب و کار را تملک کند و طرف هرگونه اجارهای که امتیازگیرنده طرف آن بوده قرار بگیرد.
- اگر امتیازگیرنده تصمیم به واگذاری کسب و کار خود بگیرد این امر امکان پذیر است، در صورتی که شرایطی که توسط طرفین در قرارداد پیش بینی شده چنین اجازه ای دهد و معمولا هزینه انتقال را نیز به دنبال خواهد داشت.
مؤسسه وکلای بین المللی بیان امروز، در زمینه انعقاد قرارداد فرانشیز در ایران به ارائه خدمات به اشخاص خارجی و ایرانی حقیقی و حقوقی می پردازد. از جمله این خدمات میتوان به مشاوره در زمینه مذاکره و انعقاد قراردادهای فرانشیز، تنظیم قرارداد فرانشیز، خدمات مشاوره پیرامون تفسیر قراردادهای فرانشیز و داوری در اختلافات احتمالی در این نوع قراردادها اشاره کرد. این موسسه با بهره مندی از وکلای پایه یک دادگستری و مشاوران حقوقی مجرب و متخصص، آماده ارائه خدمات حقوقی مورد نیاز به منظور تنظیم انواع قرارداد های تجاری از قبیل قراردادهای سرمایه گذاری و مشارکت، خرید و فروش بر اساس مقررات اینکوترمز، قرارداد نمایندگی انحصاری و غیر انحصاری، قرارداد توزیع، قراردادهای انتقال تکنولوژی، قرارداد لیسانس، قرارداد فرانشیز، قرارداد کلید در دست، قرارداد بیع متقابل، قرارداد تامین سرمایه، قرارداد خدمات مشاوره، قرارداد پیمانکاری، مهندسی، تامین و ساخت، قرارداد حمل و نقل و بیمه در ایران است.
