معرفی بخش نفت و گاز ایران
ایران، دومین دارنده بزرگ منابع نفتی در دنیا است. سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز ایران همواره گزینه جذابی برای سرمایه گذاری توسط شرکتهای بین المللی نفتی بوده است. این امر، عمدتاً به دلیل ماهیت کم خطر و کم هزینه استخراج نفت در این قسمت از خاورمیانه میباشد. از سال ۱۹۰۷ که نفت در ایران کشف شد، قراردادهای مختلفی مورد آزمون و تجربه قرار گرفته است که این امر نشان دهنده تغییرات سیاسی گسترده در کشور محسوب میشود. امتیازنامه دارسی، که منجر به کشف نفت در ایران شد، مثالی قدیمی از قراردادهای این حوزه میباشد.
البته، این قرارداد به پایان خود نرسید و در طی کشمکشهای سیاسی منجر به ایجاد شرکت نفت انگلیسی ایرانی اعتبار خود را از دست داد. پیش از انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷، قراردادهایی نظیر تقسیم تولیدات و جوینت ونچرها نیز منعقد شدند. قانون نفت ایران مصوب ۱۳۶۶ که اخیراً مورد بازبینی نیز قرار گرفت، مالکیت نفت را به دولت اختصاص میدهد. این امر در کنار فضای سوسیالیستی پس از انقلاب، کشور را به سمت و سوی قراردادهای خدماتی سوق داد که میزان سرمایه گذاری محدودی در آنها مورد پذیرش بود. پس از جنگ ایران و عراق، عملگرایی بیشتری به عرصه سیاسی ایران نفوذ کرد. متعاقباً، تحریم موجود پیرامون سرمایه گذاری خارجی از میان برداشته شد و ایران قراردادهای خدماتی خاص خود را که به عنوان قراردادهای بای بک ایرانی معروف هستند را مورد استفاده قرار داد. هدف این قراردادها جذب سرمایه گذاری بود.
قرارداد بای بک ایرانی انتقادات گوناگونی به خود دید و در نتیجه و با این هدف که سرمایه گذاری را به حداکثر خود برساند، متحمل تغییرات زیادی شد که نهایتاً منجر به ایجاد سه نسل قراردادی گشت.
به دلیل تحریمهای سنگین وضع شده بر اقتصاد ایران، سالهای گذشته چندان امیدوارکننده نبوده اند. با این حال، روی کار آمدن دولت جدید که طالب مراودات بیشتری با دنیا میباشد، یک فرصت برای سرمایه گذاران نفتی محسوب میشود. یکی از نخستین اقدامات دولت جدید، تشکیل کمیته کارشناسان برای اصلاح قراردادهای بای بک بود. بنابراین، دولت به دنبال مدل جدیدی از قراردادهای نفتی بوده است که انعطاف پذیری بیشتری داشته باشند. این مدل قراردادی بر اساس جذابیت منابع نفتی میان آنها تمایز ایجاد میکند و به دنبال نتیجه برد-برد در تمام موارد میباشد.
بر اساس این مدل، قراردادهایی که جذابیت بیشتری دارند به منظور توسعه منابع کوچکتر مورد استفاده قرار میگیرند. دیگر ویژگی مهم این مدل، ایجاد انگیزه برای سرمایه گذاران از طریق اعطای پاداش در برابر افزایش تولید میباشد. علاوه بر این، در صورت مکاشفات تجاری توسط شرکتهای نفتی، این شرکتها مسئول توسعه آن منابع خواهند شد.
بیشتر بخوانید:
