عواقب حقوقی ترک زندگی مشترک
ازدواج در قوانین همه کشورها حقوق، تکالیف و مسئولیت های جدیدی را برای زن و مرد شناسایی و خلق میکند، در قانون مدنی نیز حقوق و تکالیف ناشی از زوجیت و تشکیل خانواده به دقت ذکر شده و در قوانین دیگر نیز تکمیل گردیده است.
در صورتی که وظایف ناشی از زوجیت به درستی انجام نشود، ضمانت اجراهای مشخصی در خصوص هریک پیش بینی شده که زن و مرد با توسل بدان میتوانند حقوق قانونی خود را مطالبه یا اجرا نمایند. یکی از مسئولیت هایی که با تشکیل خانواده، زوجین نسبت بدان مکلف شناخته میشوند مسئله مربوط به حسن معاشرت و زندگی در یک خانه است.
یکی از نمادهای بروز حسن معاشرت زوجین و وفاداری و سازگاری زن و شوهر نسبت به هم زندگی در یک خانه است. هرگاه ترک زندگی مشترک زوجین بدون داشتن عذر موجه صورت پذیرد، این موضوع برای آنها مسئولیت ها و عواقبی دارد که در ادامه به هر یک پرداخته میشود.
ترک زندگی مشترک از سوی مرد
براساس ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، ترک زندگی خانوادگی توسط زوج در صورتی که حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب در مدت یک سال انجام شود و زوج بابت ترک زندگی مشترک هیچ عذر موجهی نداشته باشد، مصداق عسر و حرج محسوب میشود و زوجه میتواند به استناد آن از دادگاه تقاضای طلاق کند. از جمله مصادیق عسر و حرج میتوان به اعتیاد زوج به مواد مخدر و مشروبات الکلی به نحوی که تجاهر بدان باشد و به اساس زندگی خانواده خلل وارد آورد و ضرب و شتم زوجه به نحو مستمر اشاره کرد که البته موارد دیگری نیز در همین ماده به عنوان مصداق عسر و حرج ذکر شده که از موضوع این نوشته خارج است.
زوجه برای درخواست طلاق به دلیل ترک خانواده از سوی زوج باید موضوع را در دادگاه ثابت کند چرا که در این حالت زوجه مدعی ترک کردن بدون عذر موجه منزل از سوی زوج است و ممکن است زوج در دفاع از خود بتواند ثابت کند منزل مشترک را ترک نکرده یا برای ترک آن از دلیل محکمه پسندی برخوردار است.
پیامدهای قانونی ترک منزل توسط مرد
اینکه ترک منزل مشترک چه آثار و نتایجی به دنبال دارد را میتوان از زوایای متعددی مورد بررسی قرار داد. اول اینکه باید دید در صورتی که مردی منزل مشترک را ترک مند چه آثار حقوقی و کیفری برای وی ایجاد میشود. آیا امکان مجازات ترک منزل توسط مرد در قانون پیش بینی شده است؟! در ادامه به چند پیامد حقوقی ترک زندگی مشترک توسط زوج اشاره میشود:
- محکومیت زوج به پرداخت نفقه معوقه همسرش: زوج در ازداوج دائم مکلف به پرداخت نفقه به زوجه است و نه تنها زوجه میتواند نفقه حال خود را مطالبه کند بلکه میتواند نسبت به نفقه گذشته خود نیز ادعا را طرح کند و در بین افراد واجب النفقه، امکان مطالبه نفقه گذشته تنها در مورد زوجه به رسمیت شناخته شده است. از سوی دیگر زنان میتوانند در خصوص عدم پرداخت نفقه از سوی مردان شکایت کیفری مربوط به بزه ترک انفاق را در دفتر خدمات قضایی مطرح نمایند که در صورت حکم دادگاه مبنی بر وقوع جرم میتواند حبس تعزیری از نود و یک روز تا پنج ماه را به زوج تحمیل نماید؛
- محکومیت زوج به عدم تأمین نیازهای زناشویی همسرش: آنچه تحت عنوان لزوم تمکین زنان در زندگی مشترک شناخته میشود با عناوینی مثل تأمین نیازهای زناشویی و لزوم حسن معاشرت مردان در خانواده برای آنان مطرح میشود که حتی در متن قانون مدنی به لزوم مشارکت مرد در تشدید و تقویت مبانی خانوادگی با همسر خود اشاره شده است. اگر زنی با خروج مرد از منزل مشترک به دادگاه مراجعه کند و دعوی الزام به تمکین زوج را مطرح نماید این دعوی رد میشود ولی میتواند دادخواست خود را با مطالبه عدم ایفای وظایف زناشویی و دادخواست نفقه مطرح نماید که در نهایت ممکن است جرم ترک انفاق از سوی زوج توسط دادگاه احراز گردد؛
- دادخواست طلاق از سوی به سبب عسر و حرج: در صورتی که ترک زندگی مشترک طبق شرایطی باشد که در قانون مدنی مورد اشاره قرار گرفته است مصداق عسر و حرج محسوب میشود و بنابراین ممکن است دادگاه به مناسبت آن حکم طلاق را به نفع زوجه صادر کند.
ترک منزل مشترک از سوی زن
سکونت در مسکن زوج نه تنها یک وظیقه قانونی برای زنان است بلکه از حقوق آنان نیز به شمار میرود و به موجب قانون زنان میتوانند تمکین خاص خود را منوط به تدارک مسکن مناسب از سوی زوج نمایند. براساس قانون زنان باید در مسکنی که مردان آن را مهیا میکنند ساکن شده و بدون اجازه آنها از آن خارج نشوند. این موضوع مهم است که توافقات زوجین در مورد حق تعیین مسکن و نیز حق اشتغال زوجه که خروج از منزل را توجیه پذیر میکند باید محترم شمرده شود ولی خروج از منزل مشترک توسط زوجه بدون عذر موجه به نحوی که عرفاً و قانوناً مصداق ترک زندگی مشترک باشد عواقبی را برای وی به دنبال دارد.
پیامدهای قانونی ترک منزل توسط زن
- اثبات نشوز زن و صدور حکم الزام به تمکین: یکی از وظایف قانونی زوجه در زندگی مشترک، تمکین است که لازمه آن حضور در منزل مشترک است و بنابراین چنانچه زن بدون عذر موجه منزل مشترک را ترک کند به سبب اینکه به وظیفه زناشویی خود عمل نکرده است و چنین امکانی نیز در عمل فراهم نیست به نشوز محکوم میشود فلذا مرد میتواند در این خصوص دعوی الزام به تمکین مطرح نماید؛
- سلب مسئولیت مرد در پرداخت نفقه: الزام مرد به پرداخت نفقه به زوجه در قانون به تمکین زوجه مقید شده است؛ فلذا در صورتی که مرد با ارسال اظهارنامه مدعی خروج همسرش از منزل مشترک شود، نمیتوان او را به حکم دادگاه به پرداخت نفقه یا بزه ترک انفاق محکوم کرد. البته به شرط آنکه صحت مندرجات اظهارنامه ترک منزل مشترک برای قاضی دادگاه احراز شود؛
- صدور حکم طلاق بدون تقسیم دارایی: در صورتی که عدم تمکین زن به واسطه خروج از منزل مشترک بدون عذر موجه در دادگاه به اثبات برسد مرد میتواند درخواست طلاق دهد و حکم طلاقی که بر این اساس صادر میشود مسئولیت مرد را در تقسیم اموال و دارائی ها از بین میبرد؛
- ایجاد امکان ازدواج مجدد مرد: براساس قانون ایران مردان میتوانند چند همسر داشته باشند و این موضوع هرچند در ایران به لحاظ عرفی مذموم و ناپسند است با منع قانونی مواجه نیست. براین اساس چون عدم حضور زن در منزل مشترک به عنوان مصداق عدم تمکین شناخته میشود مرد با ادعای عسر و حرج ناشی از تجرد میتواند مجوز دادگاه برای ازدواج مجدد را دریافت کند؛
- ترک منزل مشترک توسط زن، جرم محسوب نمیشود و نمیتوان زن را از این بابت با شکایت کیفری تحت تعقیب قرار داد. ترک کردن خانه توسط زن میتواند آثار حقوقی که مورد اشاره قرار گرفت را به دنبال داشسته باشد ولی فاقد هر نوع عنوان مجرمانه است.
موسسه حقوقی بیان امروز با بهره مندی از وکلا و مشاوران حقوقی که به صورت تخصصی در امور خانواده فعالیت دارند آمادگی خود را برای ارائه خدمات مشاوره حقوقی در خانواده و انجام وکالت دعاوی خانوادگی اعلام میکند.
بیشتر بخوانید :