پیشگفتار
هیئت مدیره جوهره اصلی شرکت را تشکیل می دهند بنابراین وظایف و عملکرد هیئت مدیره ، نحوه نظارت و اداره کلی شرکت بسیار مهم و تاثیر گذار می باشد. راهبری شرکتی ضعیف ممکن است موجب سلب اعتماد شود. حاکمیت راهبری که به طور مفصل در ارتباط با آن صحبت نمودیم در قوانین متعددی استفاده شده است یکی از مهم ترین این قوانین،قانون قانون ساربینز – اکسلی( سارباکس، ساکس) می باشد در این مقاله به بررسی این قانون خواهیم پرداخت.
معرفی
موسسه حقوقی بیان امروز متشکل از تیمی متخصص و با تجربه در زمینه ارائه خدمات حقوقی به شرکت های مطرح و بزرگ ایرانی و بین المللی ، آماده پاسخ گویی و مشاوره حقوقی (حضوری ،تلفنی و آنلاین ) به شما همراهان عزیز می باشد، برای دریافت خدمات حقوقی ، ارسال سوالات و … به صفحه خدمات حقوقی ما مراجعه نمایید.
حاکمیت شرکتی (حاکمیت راهبری )
ابتدا نیاز است حاکمیت راهبری را تعریف نماییم البته در بلاگ حاکمیت شرکتی به طور گسترده به تعریف،اهداف ،کاربرد ها و …پرداختیم .
در تعریف حاکمیت راهبری، فدراسیون بین المللی حسابداران سال ۲۰۰۴ حاکمیت شرکتی را تعریف نموده است : حاکمیت شرکتی عبارت است از مسئولیت‌ها و شیوه‌های بکار برده شده هیات مدیره و مدیران موظف، با هدف مشخص کردن مسیر راهبری که ضامن دستیابی به هدف‌ها، کنترل ریسک‌ها و مصرف منابع باشد.
سه عنصر اصلی این حاکمیت عبارت است از: شفافیت، پاسخگویی و افشای کافی
اهداف این حاکمیت راهبری عبارت است از:
- تفکیک بین مالکیت و مدیریت
- ایجاد رابطه بین سهامداران، مدیریت شرکت ،هیئت مدیره و ذی نفعان
- ارائه ابزار های دسترسی به اهداف و نظارت بر روند عملیاتی شرکت
- نظارت بر قسمت کنترل دارایی سرمایه گذاران وسهام داران
فواید حاکمیت راهبری عبارت است از
- افزایش بهره ورداری شرکت
- آسانی در کنترل داخلی
- ایجاد شرایطی برای ارتقا اعتماد بین شرکت و سرمایه گذاران و سهام دارن
- کمک به رشد و توسعه شرکت ها
- شفاف سازی سازمانی مدیران و سهام داران
- انتصاب مدیران متخصص با ایده ها و تفکرات و پیشنهادات جدید
- و ….
قوانین بر گرفته از حاکمیت راهبری (حاکمیت شرکتی)
از جمله قوانینی راهبری شرکتی می توانیم به قوانین داخلی و خارجی اشاره نماییدر این مقاله در ارتباط با قانون ساربینز صحبت می نماییم .
قانون مشابهی در بازار بورس لندن وجود دارد این قانون اصطلاحاْ combined Code نامیده میشود.
دستورالعمل راهبری شرکتی بورس اوراق بهادار در ایران ار نظر حاکمیت راهبری مطابق قانون ساربینز – اکسلی می باشد.
قانون ساربینز – اکسلی (سارباکس، ساکس )
پس از اطلاع عموم در بازار سرمایه جهانی از کلاهبرداری ها و عملیات متقلبانه به خصوص در شرکت های بزرگ مانند فولکس واگن ،پارمالات ،انرون و …. کنگره آمریکا اشخاصی را به بررسی و ارائه راهکار مناسب برای جلوگیری از انجام امور متقلبانه مامورنمود.
تاریخچه تصویب قانون ساربینز – اکسلی(سارباکس، ساکس )
مامور ارشد این کمیته آقای پل ساربینز متولد ۱۹۳۳سناتور آمریکایی ایالات مریلند از حزب دمکرات فارغ التحصیل از دانشگاه هاروارد آمریکا و اکسفورد انگلیس می باشد.
آقای میشل اکسلی نماینده کنگره از حزب جمهوری خواه از ایالت اوهایو متولد ۱۹۴۴ فارغ التحصیل رشته حقوق از دانشگاه ایالتی اوهایو می باشد.
این ۲ مامور لایحه ای را با نام قانون ساربینز اکسلی Sarbense-Oxely ActSOX را تنظیم نمودند. بنابراین نام این لایحه بر گرفته از اسم این ۲ مامور ارشد می باشد.
همچنین با نام قانون سارباکس و یا قانون ساکس نیز شناخته می شوند.
این قانون در تاریخ ۲۳/۰۶/۲۰۰۲ تصویب گردید و در ۳۰ ژوئیه هان سال به امضا جورج بوش رسید.
از سال ۲۰۰۴ در کشور های انگلستان فاورپا ، آمریکا ، کانادا اجرا می شود .
نهاد های بررسی قانون ساربینز – اکسلی (سارباکس، ساکس )
در این راستا با چندین نهاد همکاری نمودند که می توان به چند مورد اشاره نمود:
- همکاری سازمان بورس آمریکا SEC :
وظیفه این کمسیون حمایت از سرمایه گذاران و ارتقا و حفظ سالم بودن بازار های اوراق بهادر است.
هدف اصلی کمسیون بورس و اوراق بهادار امریکا تنظیم الزامات گزارش های مالی و افشا در شرکت های سهامی عام است .
- سازمان حسابرسی دولتی (شرکت های سهامی عام ) PCAOB:
این سازمان یک ساختار خصوصی غیر انتفاعی دارد و طبق بخش ۱۰۱ قانون ساخته شده است
نقش اصلی این سازمان برای حمایت از منافع سرمایهگذاران و افزایش منافع عمومی در تهیه گزارشهای آگاهانه، منصفانه و مستقل حسابرسی کار حسابرسان شرکتهای سهامی عام نظارت خواهند داشت .
- کمیته سازمانهای حامی:
کوزو (COSO) به معنی کمیته سازمان های حامی است.
در تعریف این سازمان می توان گفت سازمانی خصوصی است که برای بهبود کیفیت گزارش های مالی ،کنترل داخلی موثر، نظام های راهبری و …. تشکیل شده است .
این کمیته با نام کمیسیون تردوی (Treadway Commission) در سال ۱۹۸۵ با هدف پشتیبانی از کمیسیون ملی برای گزارش های مالی متقلبانه بخش های خصوصی تشکیل شد.
- انجمن حسابداران آمریکا
- این قانون البته در هر نهادی با نام های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است :
- به نام قانون حساب‌دهی و مسئولیت‌پذیری شرکتی و حسابرسی در مجلس نمایندگان آمریکا بررسی شد.
- در مجلس سنای آمریکا به نام قانون اصلاح حسابداری شرکت عام و محافظت از سرمایه‌گذار بررسی گردید.
محتوی قانون ساربینز – اکسلی
محتوی این قانون برگرفته از حاکمیت راهبری به چند مورد مهم زیر اشاره دارد :
- رابطه حسابرسان و شرکت
- شفافیت مالی
- افشای اطلاعات درست و بموقع
- این قانون با نام «زنجیره تدارک گزارش شرکت» شناخته می شود و تمامی افراد مهم در شرکت را از جمله وکلا ،روسا ، کارشناسان اوراق بهادار ، حسابداران ،هیئت مدیره و … مورد توجه قرار داده است .
کاربرد های قانون ساربینز – اکسلی (سارباکس، ساکس )
- ایجاد ساختارهای جدید برای موسسات حسابداری ،هیئت مدیره ، مدیران شرکت های عام
- افزایش نظارت هیئت مدیره
- تایید درستی اطلاعات مالی
- تصویب جریمه های سنگین و برخوردهای جدی برای اعمال متقلبانه و ….
- ایجاد استقلال حسابرسان (اشخاصی که درستی های صورت های مالی را بررسی می نمایند.):
- توجه به مسئولیت بنگاه در برابر شرکتهای سهامی عام پذیرفته شده در بورس
- افشای مالی در شرکتهای سهامی عام پذیرفته شده در بورس
- ایجاد اطمینان و اعتماد سرمایه گذاران برای نظارت قوی، درست گزارش های همگانی و … طبق بخش ۳۰۲ و ۹۰۶ این قانون
جریمه برای رفتار متقلبانه طبق قانون ساربینز – اکسلی (سارباکس، ساکس )
- در این قانون ۲۰ سال حبس در نتیجه امور متقلبانه در نظر گرفته شده است.
- اولین کسانی که به این جریمه محکوم شده اند شرکت انرون بود و به دلیل غیر باور بودن این مجازات برای رئیس هیئت مدیره آقای کنت لی بعد از سپری شدن ۲ ماله دچار سکته قلبی شدند و فوت نمودند.
افزایش حوزه مسئولیت حسابداران طبق قانون ساربینز – اکسلی (سارباکس، ساکس )
- طبق ماده ۴۰۴ این قانون شرکت های بورس در نیویورک وظیفه دارند درباره ارزیابی اثر بخشی کنترل داخلی شرکت گزارشی جدا سالیانه ارائه دهند. بنابراین بر دایره مسئولیت حسابرسان افزوده شد.
- حسابرسان باید ارزیابی هیت مدیره از کنترل های داخلی را تایید و گزارش نماید.ارائه این گزارش ژوئن ۲۰۰۴ اجباری شد .
- این قانون از حسابرسان و مدیران مالی تقاضا دارد در ارتباط با گزارش های دوره ای مانند اظهارات مالی که با همکاری اداره کل اوراق بهادار و داد و ستد (SEC ) جمع آوری شده است در صورت بررسی صحت آنها این گزارش ها را گواهی نماید.
- البته این قانون به اداره کل اوراق بهادار و داد و ستد (SEC ) را دستور می دهد که مسئولین ملزم به ارائه اساسنامه اخلاقی برای مدیران مالی خود نمایند.
- بنابراین نقش اصلی کمسیون های بورس و اوراق بهادار نظارت ،هدایت ، تنظیم الزامات گزارش های مالی و افشا در شرکت های سهامی عام است
- این قانون هیات های نظارت بر حسابرسی های شرکت های دولتی ایحاد می نماید بنابراین خودگردانی حسابرسی را از بین می برد.
- این قانون استقلال عملکرد ،کنترل کیفیت ، حسابرسی و … را تنظیم می نماید و برای عدم انجام این قوانین ضمانت اجرا های سختی را از جمله مجازات های خاصی را مد نظر قرار داده است.
فصل بندی قانون ساربینز – اکسلی (سارباکس، ساکس )
این قانون از ۱۱ فصل تشکیل شده است :
- فصل یک: هیئت نظارت بر حسابداری شرکتهای عام (پیکَبو) (متشکل از ۹ بخش
- فصل دو استقلال حسابرس (متشکل از ۹ بخش)
- فصل سه: مسئولیت‌پذیری شرکتی (متشکل از ۸ بخش)
- فصل چهار: افشاهای مالی بهبودیافته (متشکل از ۹ بخش)
- فصل پنج: تحلیلگر تضاد منافع (متشکل از ۱ بخش)
- فصل شش: منابع و اختیار کمیسیون (متشکل از ۴ بخش)
- فصل هفت: مطالعات و گزارش‌ها (متشکل از ۵ بخش)
- فصل هشت: حساب‌دهی تقلب شرکتی و مجرمانه (متشکل از ۷ بخش)
- فصل نه: تقویت جریمه جرم یقه سفیدان (متشکل از ۶ بخش)
- فصل ده: مالیات بر درآمد شرکتی (متشکل از ۱ بخش)
- فصل یازده: حساب‌دهی تقلب شرکتی (متشکل از ۷ بخش)
سوالات
- حاکمیت شرکتی (حاکمیت راهبری )چیست ؟
حاکمیت شرکتی عبارت است از ساختار ارائه شده توسط هیات مدیره و مدیران موظف، با هدف مشخص کردن مسیر راهبری که ضامن دستیابی به هدف‌ها، کنترل ریسک‌ها و… باشد.
- برای تهیه لایحه قانون ساربینز – اکسلی (سارباکس، ساکس )، با چند نهاد همکاری نمودند ؟
در بلاگ به طور مفصل توضیح دادیم با ۳ نهاد
- برای انجام رفتار متقلبانه چه ضمانت اجرایی قرار دادند ؟
در این قانون ۲۰ سال حبس در نتیجه امور متقلبانه در نظر گرفته شده است.