امکان فرجام خواهی یکی از سازوکارهای قانونی است که برای احقاق حق به طرفین پرونده کمک می‌کند. پس از صدور حکم از دادگاه کیفری، افراد با روش‌های مختلفی می‌توانند نسبت به حکم صادره اعتراض نمایند. واخواهی، تجدید نظر و فرجام‌خواهی راه‌های اعتراض به رای قطعی دادگاه است. در مواردی ممکن است حق تجدید نظر خواهی وجود نداشته‌باشد یا طرفین فرصت تجدید نظرخواهی را از خود سلب کرده باشند. در این صورت این پرسش به وجود می‌آید که آیا در صورت عدم تجدید نظرخواهی امکان فرجام خواهی وجود دارد یا خیر؟
فرجام خواهی یکی از روش‌های اعتراض به رای می‌باشد که پس از مرحله تجدید نظر مطرح می‌شود. دیوان عالی کشور در این باره تصمیم‌گیری خواهد کرد. افراد باید دادخواست فرجام خواهی خود را به این مرجع قضایی ارسال نمایند. دیوان عالی کشور درباره محتوای حکم اظهار نظر نمی‌کند بلکه رای صادره را از نظر شکلی مورد بررسی قرار خواهد داد و درصورتی که مخالف قانون باشد حکم را رد می‌کند.
بنابراین امکان فرجام خواهی فرصت مناسبی است که افراد باید آن را مغتنم بشمارند. کمک گرفتن از وکیل کاربلد برای پیگیری پرونده در مرحله فرجام خواهی می‌تواند نتیجه پرونده را به نفع موکل برگرداند.
مستند قانونی امکان فرجام خواهی در فرض اسقاط حق تجدید نظرخواهی
در پاسخ به این پرسش که آیا امکان فرجام خواهی در فرض اسقاط حق تجدید نظرخواهی وجود دارد یا خیر باید گفت رای وحدت رویه جدید این امکان را فراهم کرده است. در تاریخ ۱۶/۱/۱۴۰۱ جلسه هیات عمومی دیوان عالی کشور تشکیل شد.
دیوان مسئله حل تعارض میان نظرات دو شعبه دادگاه با موضوع امکان فرجام خواهی در فرض اسقاط حق تجدید نظر خواهی را مورد بررسی قرار داد. بر اساس ماده ۳۳۳ قانون آیین دادرسی مدنی افراد می توانند به طور کتبی حق تجدید نظرخواهی را از خود ساقط نمایند. اما آیا پس از اسقاط این حق می توانند از طریق فرجام خواهی نسبت به رای اعتراض کنند؟
هیئت دیوان عالی کشور با رای اکثریت قضات امکان فرجام خواهی در فرض اسقاط حق تجدید نظرخواهی را به تصویب رساند. بنابراین حتی اگر حق تجدید نظرخواهی با توافق طرفین از بین رفته باشد بر اساس رای وحدت رویه جدید افراد می توانند نسبت به حکم اعتراض کنند و برای ثبت اعتراض خود می توانند از دیوان عالی کشور تقاضای فرجام خواهی داشته باشند.
بیشتر بخوانید: تعهد محضری چیست؟
چگونه می توان حق تجدیدنظرخواهی را اسقاط کرد؟
همانطور که گفته شد فرجام خواهی و تجدید نظر از طرق اعتراض به رای دادگاه بدوی است. پس از صدور رای از دادگاه اولیه، افراد می توانند در مهلت تجدید نظر نسبت به رای اعتراض نمایند. در برخی موارد افراد طی توافقنامه کتبی این حق را از خود سلب می کنند. مجوز این اقدام در ماده ۳۳۳ آیین دادرسی مدنی داده شده است. این ماده بیان می کند:
«در صورتی که طرفین دعوا با توافق کتبی حق تجدیدنظرخواهی خود را ساقط کرده باشند تجدیدنظرخواهی آنان مسموع نخواهد بود مگر درخصوص صلاحیت دادگاه یا قاضی صادرکننده رای.»
طبق این ماده افراد می توانند حق تجدید نظر خواهی را از خود سلب کنند. اما در ادامه دو مورد استثناء شده است. در صورت عدم صلاحیت دادگاه و قاضی صادرکننده حکم، همچنان امکان تجدیدنظرخواهی وجود دارد.
این امکان و تجدیدنظرخواهی راه حلی است که افراد از طریق آن ها می توانند از تضییع حق خود جلوگیری نمایند. اما در برخی موارد اسقاط حق تجدید نظرخواهی می تواند امتیازاتی را به وجود آورد.
در توضیح این موضوع باید گفت در مباحث کیفری نیز محکوم حق اسقاط تجدیدنظرخواهی را دارد. در جرایمی که قانونگذار مشخص کرده است در صورتی که دادستان از حکم صادر تجدید نظرخواهی نکند محکوم با اسقاط حق تجدیدنظرخواهی خود می تواند موجب تخفیف در مجازات ها شود. اما همانطور که گفته شد در جرایم مشخص امکان این امر وجود دارد.
ماده ۴۴۲ قانون آیین دادرسی کیفری در این باره بیان می کند:
در تمام محکومیت‌های تعزیری در صورتی که دادستان از حکم صادره درخواست تجدیدنظر نکرده باشد، محکومٌ‌علیه می‌تواند پیش از پایان مهلت تجدیدنظرخواهی با رجوع به دادگاه صادرکننده حکم، حق تجدیدنظرخواهی خود را اسقاط یا درخواست تجدیدنظر را مسترد نماید و تقاضای تخفیف مجازات کند. در این‌صورت، دادگاه در وقت فوق‌العاده با حضور دادستان به موضوع رسیدگی و تا یک چهارم مجازات تعیین شده را کسر می‌کند. این حکم دادگاه قطعی است.»
بنابراین امکان اسقاط حق تجدیدنظر خواهی فقط در جرایم تعزیری وجود دارد و با اسقاط این حق یک چهارم مجازات ها تخفیف داده می شود.
امکان فرجام خواهی در چه مواردی پیش بینی شده است؟
این امکان در برخی احکام و قرارها وجود دارد. بر اساس ماده ۳۶۷ قانون آیین دادرسی مدنی در صورتی که از احکام صادره از دادگاه بدوی، تجدید نظرخواهی نشده باشد می توان با ثبت دادخواست در دیوان عالی کشور تقاضای فرجام خواهی داشت.
این احکام شامل:
– احکامی که خواسته آن بیشتر از بیست میلیون ریال باشد.
– احکامی که موضوع آن اصل نکاح، فسخ نکاح، طلاق، نسب، حجر، وقف، ثلث، حبس و تولیت باشد.
آیا فرجام خواهی درباره قرارها امکان پذیر است؟
در قانون آمده است که برخی از قرارها در صورتی که نسبت به حکم راجع به آن بتوان فرجام خواهی کرد، این قرارها نیز امکان فرجام خواهی دارند.
این قرار ها به شرح زیر می باشد:
– قرار ابطال یا رد دادخواست در صورتی که از طرف دادگاه صادر شده باشد.
– قرار سقوط دعوا یا عدم اهلیت یکی از طرفین دعوا
در امور کیفری نیز امکان فرجام خواهی وجود دارد:
– جرایمی که مجازات آن سلب حیات باشد.
– جرایم که مجازات آن حبس ابد است.
– جرایمی که مجازات آن قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی اشخاص با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن باشد.
– جرایمی که مجازات آن حبس تعزیری درجه سه و بالاتر باشد.
– جرایم سیاسی و جرایم مطبوعاتی
در تمام موارد گفته شده امکان فرجام خواهی وجود دارد. بنابراین در صورتی که اشخاص حق تجدید نظرخواهی را از خود سلب کرده باشند. همچنان در موارد فوق امکان فرجام خواهی وجود دارد.
بیشتر بخوانید: مزایا و معایب فضای اشتراکی کار
جهت کسب اطلاعات بیشتر و استفاده از تجربیات مجرب‌ترین وکلا و مشاوران حقوقی، با ما تماس بگیرید.