اقتصاد دانان سرمایه گذاری را پایه اصلی پیشرفت و رشد اقتصادی می دانند. افراد با هدف ارتقا ظرفیت های تولیدی و افزایش درآمد های سالیانه سرمایه گذاری انجام می دهند.شرکت ها بعد از تاسیس نیازمند منابع مالی از جانب سرمایه گذاران جدید برای ارتقا تولیدات و در نتیجه پیشرفت اقتصادی هستند و علاوه بر این مورد با ورود در بازار بورس و سهام شناخته تر خواهند شد . بنابراین سازمان بورس ایران بستری جهت همکاری و رشد اقتصادی ، شرکت ها و سرمایه گذاران فراهم آورده است.در این مقاله به بررسی شرایط پذیرش شرکت در بورس خواهیم پرداخت .
- بازار بورس
برای شناخت بورس بهتر است از تعاریف کوچکتر شروع نماییم.
- بازار چیست ؟
- بستر و مکانی که اشخاص در آنجا خرید و فروش می کنند .
- در تعریف ساده تر می توان گفت هر شرایطی که اشخاص خرید و فروش انجام میدهند بازار تشکیل شده است .
به طور مثال اشخاص در بازار آهن به شکل حضوری و یا به شکل اینترنتی خرید و فروش انجام دهند در هر دو مورد بازار راه آهن و بستر اینترنت بازار محسوب می شود .
- ۲ نوع دارایی در بازار وجود دارد :
دارایی مالی :همان دارایی های کاغذی هستند که در اسناد و مدارک وجود دارند مانند اوراق های مشارکت و سهام ها و …
دارایی واقعی : دارایی هایی فیزیکی و محسوس می باشند مانند زمین، ماشین و …
- بازار بورس مکانی است که تمامی دارایی ها قابل معامله و خرید و فروش هستند.
- انواع بازار بورس کدامند ؟
- بورس ارز : با توجه به نام این بازار ارز ها و پول های رایج خارجی خرید و فروش می شوند که این بورس در ایران فعال نیست
- بورس اوراق بهادار :دارایی های مالی مانند سهام و اوراق ها و …خرید و فروش می شوند و در ایران ایند بازار بورس در محل معینی به طور رسمی ایجاد گردیده است که به بورس اوراق بهادار معروف است .
- بورس کالا: در این بازار اشخاص به طور منظم و دائما فعال به خرید و فروش کالاهای معین می پردازند که اکثرا مواد خام واولیه مورد معامله قرار می گیرد. مثل بورس گندم و بورس سیمان و ….
- تاریخچه بورس اوراق بهادار :
- شرکت بورس اوراق بهادار در تاریخ ۱۳۴۶ طبق قانون تصویب شده توسط مجلس شورای اسلامی مورخ ۱۳۴۶ تشکیل شد .
- با ورود شرکت نفت پارس و بانک توسعه صنعتی و معدنی به رسمیت شروع به کار کرد .
- ابتدا شورای عالی و سازمان بورس اوراق بهادار تهران در صدر و شرکت های بورس و فرابورس در کنار بورس کالای ایران،بورس انرژی ایران ،مدیرت فناوری بوری و سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه را ارکان بازار بورس را تشکیل می دهند.
- اکنون بیش تر از ۳۰۰ شرکت در حدود ۴۰ صنعت در شاخه های مختلف در بازار سرمایه ایران فعالیت می نمایند.
- ۱۰۶ کارگزاری هم مشغول به کار هستند.
- هدف بورس اوراق بهادار
بورس بستری را برای ۲ گروه از اشخاص فراهم می آورد تا به طور رسمی و قانونی در امور و فعالیت های اقتصادی با هدف تامین نیازمندی های یکدیگرو کسب سود و منفعت شریک شوند.
- اشخاص در بورس
اشخاص جامعه را می توانیم ۲ گروه تصور نماییم ؟
- افرادی که سرمایه دارند و نمی توانند با آن کار کنند .
- کسانی که علم ،تجربه و توانایی برای انجام فعالیت های اقتصادی را دارند ولی سرمایه و پول ندارند.
در بورس اوراق بهادار اشخاص جامعه که در بالا بیان شد یکدیگر را نمی شناسند و از توانایی ها و سرمایه های یکدیگر خبر ندارند .
امکان دارد برخی از سرمایه گذاران دارای منابع مالی هنگفت باشند و برخی دیگر دارای سرمایه اندک.
امکان دارد سلیقه های اشخاص با هم متفاوت باشد برخی به دنبال سود کم در کوتاه مدت باشند و برخی مایل به سود زیاد در بلند مدت .
همین طور سرمایه گذاران امکان دارد دارای ویژگی ها و توانمندی های مختلف باشند و در زمینه های مختلفی فعالیت نمایند..
بنابراین بورس شرایط و بستری را فراهم می آورد تا اشخاص طبق سلایق مدنظر با حضور در بورس و شراکت در زمینه های مختلف فعالیت نمایند.
- تعریف سهم و سهام
در صورتی که سرمایه شرکت را به چندین قسمت برابر تقسیم نماییم به هر قسمت یک سهم می گویند.
در صورتی که سرمایه گذار چندین سهم داشته باشد در مجموع به آن ها سهام گفته می شود
و به آن شخص دارای سهام سهام دار می گویند.
اصولا سهام شرکت ها ۲ نوع است سهام ممتاز و سهام عادی
- نحوه کارگزای بورس
برای ورود به بورس باید به یکی از کارگزاری های بورس مراجعه نمایید مانند اینکه برای افتتاح حساب به یکی از شعبات بانک ها مراجعه می نمایید .
با مراجعه به این کارگزاری های باید فرم های مشخصی را تکمیل نمایید .
در سامانه سجام ثبت نام نمایید.
بعد از ۲ روز کاری برای شما کد کاری تعریف می شود که به آن کد بورسی گفته می شود و پس از دریافت این کد شما می توانید خرید و فروش سهام نمایید .
- شاخص بورس
در تعریف شاخص بورس می توان گفت این شاخص نشاندهنده سطح عمومی قیمت و سود دسهام شرکت های پذیرفته شده در بورس می باشد.
تغییرات این شاخص کل نشاندهنده بازدهی سرمایه گذاران بورس یا همان بازدهی سهام اشخاص می باشد.
- مزابا سرمایه گذاری در بورس
- به دلیل وجود حاکمیت راهبری (حاکمیت شرکتی ) در بورس (که به طور مفصل در مقاله های قبلی در این باره صحبت نمودیم. )۰امنیت و شفافیت سرمایه گذاری وجود داردو
- با تجزیه و تحلیل و علم کافی می توانید درآمد کسب نمایید.
- امکان نقد شدنی سهام خریداری شده وجود دارد.
- ارزش پول طبق تورم کاهش می یابد و با خرید سهام می توانید سرمایه خود را در مقابل تورم حفظ نمایید.
- پذیرش شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار تهران
مطابق با ماده ۳۵ دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران
“شرکتی که اوراق بهادار آن در بورس پذیرفته شده، باید اصول راهبری شرکتی مصوب هیئت مدیره سازمان را رعایت نموده و از تطبیق عملیات شرکت با استانداردها، اهـداف شـرکت و قـوانین و مقـررات مربـوط اطمینان حاصل کند ”
برای مطالعه مقاله راهبری شرکتی و دستور العمل راهبری بورس کلیک نمایید.
در ابتدا نیاز است که به تعریف و بررسی بازار اول و دوم بپردازیم .
شرکت هایی که در بورس پذیرفته می شوند باید معیار های خاصی را دارا باشند از جمله :سود آوری ،نقد شوندگی ، شفافیت و … و سازمان بورس شرکت ها را از نظر نقد شونده و غیر نقد شوندهخ تفکیک نموده است .
- شرکت های در بازار بورس به ۲ دسته تقسیم می شوند :
- بازار اول : مربوط به شرکت هایی است که سهام شناور بالا تری دارند.
- بازار اول به ۲ دسته اصلی و فرعی تقسیم می شود:
- بازار هایی که دارای ۱۰۰ میلیون میلیارد تومان سرمایه ثبت می توانند در تابلو بازار اول بورس قرار بگیرند.
- تابلو فرعی بازار اول برای شرکت های ثبت شده با سرمایه ۱۰۰ و بیشتر از ۵۰ میلیارد تومان هستند.
- بازار دوم برای شرکت های ثبت شده با سرمایه ۵۰ و بیشتر از ۲۰ میلیلرد تومان می باشد.
- تابلو فرعی بازار اول و بازار دوم برای شرکت های کوچکتر قابلیت اجرا دارد .
- تفاوت این شرکت ها در درصد حقوق سهام دار ها ، تعداد سهام دار ها و مقدار سرمایه تایید شده و …
- معیار های خود به ۲ دسته تقسیم می شود معیار های عمومی و معیار های اختصاصی
- شرکت ها باید دارای معیار های عمومی باشند ولی در معیار های خصوصی حداقلی وجود دارد و برای درج شدن شرکت در آن تابلو باید حداقل شرایط اختصاصی را درا باشند .
- شرایط ورود شرکت به تابلو بازار اول و دوم
بنابراین برای ورود شرکت ها در در یکی از ۳ تابلو بازار بورس چند شرط عموم و اختصاصی وجود دارد که به آنها خواهیم پرداخت :
- شرایط پذیرش سهام عادی در تابلو اصلی بازار اول :
- شرکت باید در ایران ثبت شده و دارای تابعیت ایرانی باشد.
- شرکت سهامی عام باشد
- دارای حداقل یک هزار میلیارد ریال
- تمام سرمایه شرکت در سهام های عادی تقسیم شده باشد و هیچ شخصی نباید از دیگری امتیاز بیشتری داشته باشد.
- البته برخی از شرکت ها دارای شرایط ویژه ای هستند که با تایید هیئت پذیرش و قبول یکسری مقررات و رعایت آنها سهام این شرکت ها قابل پذیرش هستند.
- باید حداقل ۲۰ در صد از سهام ثبت شده شرکت شناور باشد.
- تعداد سهام داران باید حداقل ۱۰۰۰ نفر باشند .
- حداقل دو سال از تاریخ بهره‌برداری شرکت گذشته باشد.
- شرکت باید حداقل فعالیت ۳ ساله در صنعت مدنظر انجام داده باشد و موضوع شرکت را در این مدت تغییر نداده باشد.
- در صورتی که شرکت ادغام شده باشد یا تغییر ساختار در آن صورت گرفته باشد، هیئت پذیرش قادر است که سابقه های قبلی متقاضیان را نیز در سابقه فعالیت حساب نماید.
- حداقل ۶ ماه از ماموریت حداقل ۲ نفر از مدیران فعلی گذشته باشد.
- شرکت ها باید در ۲ دوره متوالی و پی در پی سود آوری داشته باشند و امکان سود آوری در آینده نیز وجود داشته باشد ، شرکت زیان های فراوان و انباشته هم نباید داشته باشد .
- شرکت باید دارای یک بازار گردان باشد.
- در صورتی که دارای دعاوی حقوقی که به نفع و ضرر شرکت است داشته باشد نباید اثر مهم و قابل توجهی بر صورت مالی شرکت داشته باشد.
- در صورتی که از شرکت شکایت نموده باشند و تا زمانی حکم قطعی صادر نشده باید به تخیص هیئت ۳ مورد را انجام دهند :
- ضمانت‌نامه بانکی از سهام‌داران عمده شرکت دریافت نمایند.
- بخشی از سهام شرکت در حال عرضه اولیه هستند مسدود نمایند
- سهام های شرلکت های پذیرفته شده دیگر به راحتی قابل خرید و فروش هستند نمی توانند وثیقه قرار گیرند. و ارزش این سهام باید حداقل ۲ برابر ارزش سهام عرضه شده باشد و باید حداقل قیمت سهام در شش ماه گذشته مدنظر قرار گیرد.
- نباید بیشتر از ۸۰ درصد از سهام شرکت در اختیار کمتر از ۱۰ سهامدار در زمان پذیرش باشد.
- این نسبت باید در پایان دومین سال پس از پذیرش به ۷۵ درصد کاهش یابد.
- به علاوه حداکثر ظرف مدت شش ماه از تاریخ درج و تا زمانی که نام شرکت در تابلو دوم بورس درج می باشد، بایستی حداقل ۵۰۰ سهامدار داشته باشد.
- البته در ارتباط با شرکت های دولتی که طبق مقررات و اجرای سیاست های خصوصی سازی ، سهام آنها باید از طریق بورس اوراق بهادار به مردم واگذار شود ،رعایت این بند در زمان پذیرش الزامی نیست و ۶ ماه مهلت تطبیق دارند.
- جمع سهام تعلق یافته به دولت ،وزارتخانه ها ،شرکت ها و موسسات دولتی موضوع ماده ۴ قانون محاسبات عمومی کشور ،نباید از ۴۹ درصد سهام شرکت بیشتر باشد.
- شرکت های مذکور حداکثر ظرف مدت ۲ سال باید تاریخ درج نام شرکت در فهرست نرخ‌های بورس، وضعیت خود را با شرایط فوق الذکر تطبیق دهند.
- شرکت باید به تایید حسابرس رسیده باشد.باید از سیستم اطلاعات حسابداری قوی مانند حسابداری مالی و حسابداری بهای تمام شده برخوردار باشد.
- این سیستم باید با فعالیت های شرکت و شرایط پذیرش در بورس مانند قدرت توانایی تهیه افشای اطلاعات مالی به موقع متناسب باشد .
- طبق آخرین صورت های مالی سالانه که حسابرسی انجام شده است ،نسبت بین حق سهام دارن (صاحبان سهم )به کل دارایی ها باید به میزان ۳۰ درصد باشد ،کمتر نباشد و از حد مناسب برخوردار شوند .اگر از این مقدار کمتر باشد باید نسبت حق سهام داران ب دارایی های ثابت (به قیمت تمام شده ) حداقل ۵۰ درصد کمتر نباشد .
- در صورتی که برای تاسیس و شروع فعالیت ها نیازمند رعایت مقررات و قوانین ، دستور العمل های خاص و مجوز های خاصی باشد علاوه بر رعایت این قوانین و دستور العمل ها موارد نام برده هم باید رعایت شود.
- مدیر عامل و اعضا هیئت مدیره نباید سابقه محکومیت مالی داشته باشند . نباید تخلفات موثر در سازمان بورس طبق قوانین و مقررات انجام داده باشند. سوء شهرت حرفه ای نباید داشته باشد.
- اساسنامه باید به طور شفاف و با رعایت حقوق سهام داران جزوء تنظیم شده باشد. و باید با مصوبه هیئت مدیره سازمان بورس نیز منطبق باشد.
- در صورت هرگونه انتقال به جز انتقال قهری ، نسبت به بیش از ۵۰ درصد سهامی که در اختیار سهام داران عمده است، فقط با اظهار کتبی بورس و توافقنامه هیئت پذیرش عملی خواهد شد .
- در صورتی که سهام دار عمده قصد واگذاری ۵۰ درصد سهام خود را داشته باشد با انتقال انجام شده خریدار سهام در دسته سهام دارن عمده قرارمی گیرد نکته مهم این است که با اظهارنظر کتبی بورس و موافقت هیئت پذرش نقل و انتقال در این مورد انجام می شود .
- شرایط پذیرش سهام عادی در تابلو فرعی بازار اول :
شرکت هایی که متقاضی ورود به تابلو فرعی بازار اول هستند باید شرتایط پذیر را تابلو اول را دارا باشند و مقررات زیر را هم رعایت نمایند :
- شرکت باید سهامی عام باشد .
- سرمایه ثبت شده کمتر از ۵۰۰ میلیارد ریال نباشد.
- سهام شناور نباید کمتر از ۱۵ درصد سرمایه ثبت شده باشد.
- تعداد صاحبان سهم هم نباید کمتر از ۷۵۰ نفر باشد.
- طبق آخرین صورت های مالی سالانه ، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی ها باید حداقل ۲۰ درصد باشد.
- سود آوری شرکت در ۲ دوره مالی
- حداقل باید یک بازار گردان باید وجود داشته باشد.
- شرکت حداقل باید ۳ سال سابقه فعالیت در صنعت مدنظر را داشته باشد.
- طی مدت ۳ سال نباید موضوع صنعت نباید تغییر کرده باشد.
- باید در مدت حداقل ۶ ماه از مدت اموریت حداقل ۲ نفر از کدیران فعلی گذشته باشد.
- در صورتی که شرکت ادغام شده باشد یا تغییر ساختار صورت گرفته باشد ، هیئت پذیرش می تواند متقاضیان قبلی را مدنظر قرار دهد.
- البته باید فعالیت های قبلی و جدید منطبق با هم باشند .
- و به هر ترتیب باید ۲ سال سابقه فعالیت مرتبط داشته باشد .
- شرایط پذیرش سهام عادی در بازار دوم :
- شرکت باید سهامی عام باشد.
- سرمایه ثبت شده کمتر از ۲۰۰ میلیارد ریال نباشد.
- سهام شناور نباید کمتر از ۱۰ درصد سرمایه ثبت شده باشد.
- تعداد صاحبان سهم هم نباید کمتر از ۲۵۰ نفر باشد.
- طبق آخرین صورت های مالی سالانه ، نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی ها باید حداقل۱۵ درصد باشد.
- سود آوری شرکت در۱ دوره مالی
- حداقل باید یک بازار گردان باید وجود داشته باشد.
- شرکت حداقل باید ۳ سال سابقه فعالیت در صنعت مدنظر را داشته باشد
- در صورتی که شرکت ادغام شده باشد یا تغییر ساختار صورت گرفته باشد ، هیئت پذیرش می تواند متقاضیان قبلی را مدنظر قرار دهد.
- البته باید فعالیت های قبلی و جدید منطبق با هم باشند .
- و به هر ترتیب باید ۱ سال سابقه فعالیت مرتبط داشته باشد .
- شرایط پذیرش شرکت های انفو ماتیکی در بورس اوراق بهادار
- از جهت امکانات نیروی انسانی و توان انجام کارکرد در طبقه بندی شورای انفورماتیک در گروه یک قرار گرفته باشند.
- در زمینه های خدمات کامپیوتری تنوع فعالیت را داشته باشند.
- مانند اینکه قرارداد خدمات در زمینه نرم افزاری و سخت افزاری با مشتریان را داشته باشد.
- قدرت فروش نرم افزار
- قدرت فروش سخت افزار
- توانایی و قدرت تعمیر و نگهداری شبکه MAIN و MINI MAIN را داشته باشند.
- حداقل ۵ سال در این زمینه فعالیت داشته باشند.
مدارک مورد نیاز جهت پذیرش شرکت ها در بازر بورس اوراق بهادار
- ارائه ۲ نسخه از پرسش‌نامه پذیرش شرکت‌ها
- ارائه دو نسخه از تعهد نامه
- ارائه دو نسخه کپی از گزارشات مالی سالیانه، مربوط به سه دوره مالی اخیر به همراه گزارش حسابرس و بازرس قانونی شرکت
- ارائه ۲ نسخه کپی صورت‌های مالی میان دوره ای، شامل ترازنامه و صورتحساب سود و زیان می بایست ارائه گردد. این گزارشات باید به تأئید مدیر مالی شرکت رسیده باشد.
- ارائه دو نسخه کپی گزارش بودجه سال مالی جاری
- دو نسخه کپی گزارشات هیأت مدیره برای ارائه در مجامع عمومی سه سال مالی اخیر
- دو نسخه کپی از صورت‌جلسات مجامع عمومی شرکت در سه سال مالی اخیر
- دو نسخه کپی از آخرین اساسنامه شرکت
- آگهی های مربوط به تأسیس و ثبت شرکت و هرگونه تغییرات در اساسنامه مندرج در روزنامه رسمی
- یک نمونه از سهام شرکت ممهور به مهر باطل شد
- یک نسخه کپی از قراردادهای مهم شرکت
- یک نسخه از آخرین جدول سازمانی شرکت به همراه آخرین تغییرات به عمل آمده در آن
- برنامه توسعه و تکمیل شرکت در دو سال آینده به انضمام گزارشی که نشان دهنده برآورد هزینه های انجام این برنامه ها و منابع تأمین آنها باشد
- یک نسخه کپی از آخرین مفاصاحساب مالیاتی و آخرین برگه های تشخیص مالیات
- صورت و تفکیک سهام‌داران
- جدول وضعیت استخدامی کارکنان شرکت، شامل : تعداد نیروهای تولیدی و غیر تولیدی، تعداد استخدام‌های رسمی و قراردادی
- معرفی نامه رسمی کارگزار معرف شرکت
- موافقت کتبی سهام‌داران شرکت جهت ورود به بورس، به صورت کتبی و یا مصوبه مجمع عمومی صاحبان سهام شرکت
