شرایط کسب تابعیت ایرانی

تابعیت یکی از موضوعات مهم حقوق بین الملل می باشد که همه ی کشورها موادی را مختص آن قرار داده اند. برای کسب تابعیت ایرانی شرایطی باید وجود داشته شده باشد که در این مقاله بیان شده است.کسب تابعیت ایرانی مزایایی دارد ازجمله افرادی که تبعه کشور محسوب می شوند از حق حمایت دولت متبوع بهره مند می شوند.

در این مقاله ما  شرایط کسب تابعیت و آثار و مزایای کسب تابعیت را بیان می کنیم.

تابعیت ایرانی

تابعیت یکی از موضوعات حقوق بین الملل می باشد که چه افراد تبعه آن کشور باشند چه نباشند می توانند آن را درخواست کنند.

اگر بخواهیم تابعیت را به زبان ساده تعریف کنیم می توان گفت : تابعیت رابطه فرد و دولت سیاسی است.در اینجا دولت تنها مقام تشخیص دهنده ای است که بیان می کند چه افرادی تبعه آن هستند.

انواع تابعیت 

افراد تابعیت  یک دولت را به دو صورت دارا می شوند:

۱- سیستم خون :در نظام حقوقی ما تابعیت از دو طریق را پذیرفته است ولی در خصوص تعیین معیارهای آن با مشکلاتی مواجه هستیم.

سیستم خون در ایران فقط از طریق رابطه خونی بین پدر و فرزند می باشد . برای رابطه مادر و فرزند اهمیتی قائل نشده

است.

۲- سیستم خاک : سیستم خاک در ایران جایی است که شخص متولد شده است.

نظام حقوقی ایران سیستم خون و خاک را با یک سری استثنائاتی پذیرفته است.

ما در این مقاله به طور اختصاصی  شرایط کسب تابعیت ایرانی را بیان می کنیم.

مزایای دارا بودن تابعیت

یکی از مهم ترین مزایا این است که حق حمایت از افراد بر عهده دولت تبعه فرد می باشد.

ازجمله حقوقی که شخص بعد از کسب تابعیت دارا می شود شامل گرفتن سند هویتی

(شناسنامه – کارت ملی )- آزادی رفت و آمد- سکونت  و بهره مندی حقوقی سیاسی در سایر کشورهای جهان دولت نیز باید حقوق تبعه خود رو تامین نماید.

اصول تابعیت

اصل اول تابعیت هرفردی باید دارای تابعیت باشد و فردی  بدون تابعیت نباید باشد.

اصل دوم هیچ فردی نباید بیش از یک تابعیت داشته باشد.

اصل سوم افراد حق تغییر تابعیت خود را خواهند داشت( باشرایط و قوانین مختص به آن)

تابعیت را همانطور که تعریف کردیم  رابطه سیاسی- معنوی که شخصی را به دولتی معین مرتبط می سازد. به صورت کلی، براساس دو سیستم خون و خاک افراد تابعیت دولتی را کسب می نمایند. مطابق با سیستم خون، تابعیت از طریق نسب به فرد تازه متولد شده اعطا می گردد، یعنی طفل به محض تولد تابعیت پدر و مادرش را پیدا می کند. این در حالی است که بر اساس سیستم خاک تابعیت فرد تازه متولد شده را روی محل تولد شخص معلوم می نمایند. به عبارت دیگر، مطابق با سیستم خاک هر فردی تابعیت کشور و محل تولد خود را دارد، چرا که هر فرد باید در محلی متولد شود و آن محل نیز اصولا جزء قلمرو یک دولت محسوب می گردد.

قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در اصول ۴۱ و ۴۲ به بحث تابعیت پرداخته شده است. اصل ۴۱ مقرر می دارد

تابعیت‏ کشور ایران‏ حق‏ مسلم‏ هر فرد ایرانی‏ است و دولت‏ نمی‏ تواند از هیچ‏ ایرانی‏ سلب‏ تابعیت‏ کند، مگر به‏ درخواست‏ خود او یا در صورتی‏ که‏ به‏ تابعیت‏ کشور دیگری‏ درآید.

علاوه بر آن، افراد خارجی نیز می توانند تحت شرایطی تابعیت ایرانی کسب نمایند. در این خصوص اصل ۴۲ مقرر می دارد

اتباع‏ خارجه‏ می‏ توانند در حدود قوانین‏ به‏ تابعیت‏ ایران‏ در آیند و سلب‏ تابعیت‏ اینگونه‏ اشخاص‏ در صورتی‏ ممکن‏ است‏ که دولت‏ دیگری‏ تابعیت‏ آنها را بپذیرد یا خود آنها درخواست‏ کنند..

در کنار اصول اشاره شده در فوق، مواد ۹۷۶ الی ۹۹۱ قانون مدنی نیز در باب تابعیت افراد مقررات کاملتری را بیان می دارد.

در خصوص اعطای تابعیت ایران در ماده ۹۷۶ قانون مدنی سیستم مختلط( سیستم خون و خاک) را برگزیده است، لذا در ایران اصل و پایه اعطای تابعیت بر سیستم خون استوار بوده و پذیرش سیستم خاک صرفا به عنوان اصلی بر استثناء پذیرفته شده است. ماده ۹۷۶ قانون مدنی از قرار زیر می باشد:

«اشخاص ذیل تبعه ایران محسوب می‌شوند:

۱- کلیه‌ ساکنین ایران به استثنای اشخاصی که تبعیت خارجی آن‌ها مسلم باشد. تبعیت خارجی کسانی مسلم است که مدارک تابعیت آن‌ها مورد اعتراض دولت ایران نباشد؛

۲- کسانی که پدر آن‌ها ایرانی است اعم از این که در ایران یا درخارجه متولد شده باشند؛

۳- کسانی که در ایران متولد شده و پدر و مادر آنان غیرمعلوم باشند؛

۴- کسانی که در ایران از پدر و مادر خارجی که یکی از آن‌ها در ایران متولد شده به وجود آمده‌اند؛

۵- کسانی که در ایران از پدری که تبعه خارجه است به وجود آمده و بلافاصله پس از رسیدن به هجده سال تمام لااقل یک سال دیگر در ایران اقامت کرده باشند والا قبول شدن آن‌ها به تابعیت ایران بر طبق مقرراتی خواهد بود که مطابق قانون برای تحصیل تابعیت ایران مقرر است؛

۶- هر زن تبعه‌ی خارجی که شوهر ایرانی اختیار کند؛

۷- هر تبعه‌ی خارجی که تابعیت ایران را تحصیل کرده باشد.»

بر این اساس، هر فردی که پدرش ایرانی است، بدون توجه به محل تولدش، از لحظه تولد تبعه ایران محسوب می‌شود. نکته قابل توجه آن است که قانون مدنی ایران سیستم خون را در اعطای تابعیت فقط درخصوص پدر پذیرفته است و انتقال تابعیت از طریق مادر منتفی می‌باشد؛ با این وصف برای فرزندان حاصل از زنان ایرانی، حق انتقال تابعیت از طریق سیستم خون به رسمیت شناخته نشده است.

این امر برای بانوان ایرانی که با افراد خارجی ازدواج کرده اند و صاحب فرزند شدند، مشکلاتی ایجاد نموده است. لذا در سال ۱۳۸۵ ماده واحده ای تحت عنوان قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی تصویب شد. برابر با قانون مزبور فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی که متولد در ایران شده یا حداکثر تا یک سال پس از تصویب این قانون در ایران متولد می‌شوند می‌توانند بعد از رسیدن به سن هجده سال تمام، تقاضای تابعیت ایرانی نمایند، این افراد در صورت نداشتن سوء پیشینه کیفری یا امنیتی و اعلام رد تابعیت غیر ایرانی به تابعیت ایران پذیرفته می‌شوند.

در ماده واحده مذکور برای افراد زیر ۱۸ سال تعیین تکلیف نشده است و قانونگذار درخصوص آنان سکوت کرده است. این افراد تا سن مقرر شده در ماده مذکور بلاتکلیف خواهند ماند. به همین دلیل، در ماه‌های اخیر با تصویب لایحه‌ای در هیئت دولت، مقرر شد که فرزندان دارای مادر ایرانی و پدر خارجی با درخواست مادر تا قبل از ۱۸ سالگی و همچنین فرزندان بالاتر از ۱۸ سالگی به درخواست خود بتوانند تابعیت ایرانی را کسب نمایند. لایحه مزبور مقرر می دارد:

«فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی می‌توانند به درخواست مادر ایرانی خود به تابعیت ایرانی درآیند. فرزندان مزبور در صورت عدم تقاضای مادر می‌توانند پس از رسیدن به سن (۱۸) سالگی تقاضای تابعیت نمایند که در صورت فقدان مشکل امنیتی (به تشخیص و اعلام وزارت اطلاعات) به تابعیت ایرانی پذیرفته می‌شوند.»

در واقع، زنان ایرانی که در داخل کشور همسران خارجی دارند و یا در خارج از کشور زندگی می‌کنند می‌توانند برای فرزندان خود تابعیت ایرانی را برگزینند.

لایحه مذکور در هیئت دولت به تصویب رسیده است و در صورت تصویب آن در مجلس شورای اسلامی و تایید شورای نگهبان به صورت قانون قابل اجرا خواهد بود.

شرایط اخذ تابعیت ایرانی

*شخص باید ۱۸ سال تمام داشته باشد.

*۵ سال متناوب یا متوالی در ایران سکونت داشته باشد. نکته ای که حائز اهمیت است این است که در صورتی که شخص در کشور دیگر اقامت دارد ولی برای ایران خدمت می کند ، ارائه این خدمات را در حکم اقامت در خاک ایران دانسته است.

*انجام خدمت نظام وظیفه

پذیریش افراد فراری از خدمت نظام وظیفه را قانون ممنوع کرده است.

* محکوم نشدن به جنایت مهم یا غیر سیاسی

*داشتن امکانات مالی یا شغل مناسب برای امرار معاش

در ماده ۹۸۳ این موضوع بیان شده است.

افرادی که بدون شرط اقامت می توانند تابعیت ایرانی را کسب کنند؟

افرادی که برای امور عام المنفعه در ایران خدمت کرده باشند : پزشکان ، پرستاران ، دانشمندان

خارجیانی که همسر و فرزند ایرانی داشته باشند.

نکته ای که در اینجا مطرح می شود این است که این درخواست توسط هیات وزیران باید تصویب شود.

افرادی که تابعیت ایرانی را کسب می کنند از تمام حقوقی که برای ایرانیان درنظر گرفته شده است بهره مند می شوند ولی یک سری اسثنائات وجود دارد که نمیتوانند آن را به دلیل حساسیت بالای آن مشاغل دارا شوند.

ریاست جمهوری و معاونین وی

عضو شدن در شورای نگهبان و ریاست قوه قضاییه

عضو شدن در مجلس شورای اسلامی

وزرات و استانداری و فرمانداری

عضویت در شوراهای استان و شهرستان

استخدام در وزارت امور خارجه و اشتغال در مناصب سیاسی

اشتغال به قضاوت

عالی ترین رده فرماندهی سپاه و ارتش و نیروی انتظامی

منتصب شدن به پست های مهم اطلاعاتی و سیاسی

موسسه بیان امروز متشکل از تیمی متخصص و باتجربه در زمینه ارائه خدمات حقوقی به شرکت های مطرح و بزرگ ایرانی و بین المللی ، آماده پاسخ گویی و مشاوره (حضوری ،تلفنی و آنلاین ) به شما همراهان عزیز می باشد برای دریافت خدمات حقوقی ، ارسال سوالات وکسب اطلاعات بیشتر در زمینه شرایط کسب تابعیت ایرانی به صفحه خدمات ما مراجعه نمایید.