حقوق مالکیت صنعتی
حقوق مالکیت صنعتی که شامل حق اختراعات، طرح های صنعتی، علائم تجاری، نامهای تجاری و نشانهای جغرافیایی است و تلاش دارد به نحوی از این حقوق در برابر هر نوع سوءاستفاده و رقابت غیرمنصفانه حفاظت کند.
در قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی و کیفری قواعدی برای تعیین دادگاههای صالح پیش بینی شده است اما در قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری از معیارهای قوانین فوق عدول شده است و در ماده ۵۹ قانون مذکور رسیدگی به کلیه اختلافات مرتبط با این حوزه خواه واجد اثر کیفری باشند یا حقوقی، در صلاحیت دادگاههای تهران قرار گرفته است نحوه رسیدگی به دعاوی و شکایات و تشریفات تجدیدنظرخواهی از آراء تابع مقررات عام آیین دادرسی است.
مرجع بدوی رسیدگی به دعاوی حقوقی مالکیت صنعتی شعبه سوم دادگاه حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران است . نظر به رأی وحدت رویه شماره ۷۴۴-۱۹/۸/۱۳۹۴ هیأت عمومی دیوان عالی کشور شکایات در حوزه مالکیت صنعتی به صورت مستقیم در دادگاه کیفری دو تهران قابل طرح و رسیدگی است.
در حوزه مالکیت صنعتی دعاوی و اختلافات میتواند دارای آثار حقوقی و کیفری باشد. اگر نسبت و در رابطه با حقوق مالکیت صنعتی جرمی روی دهد حتی اگر متهم در خارج از تهران دستگیر شود یا جرم در حوزه قضایی یک استان دیگر هم روی داده باشد باید پرونده در استان تهران رسیدگی گردد هرچند ممکن است تحقیقات مقدماتی در یک شهر دیگر شروع شود و پرونده در یک استان دیگر تشکیل گردد.
اعتراض به تصمیمات اداره مالکیت صنعتی
اداره مالکیت صنعتی برای ثبت هر یک از حقوق ذکر شده بررسی هایی را انجام میدهد تا از وجود، شباهت و قانونی بودن هر یک از حقوق مالکیت صنعتی قبل از ثبت اطمینان لازم را حاصل کند. اما با این حال و اگرچه این اداره در تبیین نظرات خود مکلف است دلایل رد تقاضا را اعلام کند اما نه تنها ممکن است در اتخاذ تصمیم دچار اشتباه شود حق اعتراض را نیز از متقاضی یا ذی نفع سلب نمیکند. تصمیمات اداره مالکیت صنعتی به موجب قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری ظرف دوماه از تاریخ ابلاغ تصمیم به ذی نفع یا اطلاع وی از تصمیم قابل اعتراض است بنابراین هر ذی نفعی میتواند به تصمیمات اداره مالکیت صنعتی اعتراض کند. درخواست مهلت شش ماهه برای پاسخ به اعتراض ذی نفع در قانون پیش بینی شده است.
هرگاه به جهت ثبت یک علامت تجاری به حقوق شخص دیگری لطمه و خللی وارد شود، ظرف سی روز از تاریخ انتشار آگهی مربوط به تقاضای ثبت میتوان اعتراض را به اداره مالکیت صنعتی اعلام کرد تا از این طریق به اطلاع متقاضی ثبت برسد. ممکن است معترض ادعا کند که به صورت مستمر از علامت تجاری یا طرح صنعتی ثبت شده استفاده میکرده یا اینکه علامت به صورت قابل توجهی با علامت و طرحی که وی استفاده میکند مشابهت دارد و میتواند مصرف کننده را در مورد کیفیت و نوع خدمات و کالاها دچار گمراهی سازد با طرح دعوی بطلان علامت ثبت شده میتواند از حقوق خود دفاع نماید.
نقض حقوق مالکیت صنعتی
هر فعالیت و اقدامی که توسط شخصی غیر از مالک حق اختراع، طرح صنعتی، علامت تجاری و … یا بدون رضایت و موافقت او انجام شود. نقض این حقوق در مواردی که براساس توافق اجازه استفاده از حقوق مالکیت صنعتی از سوی مالک به شخص دیگری واگذار شده و مالک برای موضوع مشخصی به درخواست ذی نفع اقدام قانونی لازمی را انجام نداده قابل تصور است. در این موارد میتوان برای نقض قریب الوقوع هم جبران خسارت پیش بینی کرد. بنابراین و به صورت خلاصه نقض این حقوق عبارتند از:
- بهره برداری غیرمجاز از حق اختراع دیگری؛
- تعدی به حق اختراع؛
- ساخت، فروش، واردات و به طور کلی بهره برداری غیرمجاز از طرح صنعتی متعلق به دیگری؛
- جعل علامت تجاری؛
- تقلید یا تغییر علامت تجاری؛
- فروش کالا با علامت تجاری جعلی و یا استفاده از کالایی که علامت مجعول بر آن نصب شده است؛
- واردات و صادرات کالاها با علامت جعلی متعلق به دیگری؛
- عدم الصاق علامت اجباری برای کالاهای که جهت فروش عرضه میشوند؛
- استفاده غیرمجاز از نام تجاری ثبت شده دیگری؛
- استفاده فریبکارانه از نام و علامت تجاری غیر که موجب گمراهی مردم شود؛
- معرفی و انتساب غیرواقعی و گمراه کننده مبدأ جغرافیایی کالا؛
- رقابت نامشروع با استفاده نامناسب نشان جغرافیایی.
تصمیمات دادگاه در رسیدگی به دعاوی حقوقی
دادگاه پس از رسیدگی ممکن است حکم خود را مبنی بر ابطال علامت تجاری ثبت شده، سلب حق اختراع یا طرح صنعتی، جبران خسارت ناشی از استفاده و بهره برداری غیرمجاز از حقوق مالکیت صنعتی و همچنین رد اعتراض ذی نفع و … اعلام کند. هم چنین دادگاه ممکن است حکم به رد نظر اداره مالکیت در عدم پذیرش ثبت هر یک از حقوق ذکر شده صادر نماید.
تصمیمات دادگاه در رسیدگی به شکایات
- حبس و جزای نقدی علاوه بر جبران خسارت و صدور دستور موقت به درخواست شاکی خصوصی براساس ماده ۶ قانون حمایت از نشان های جغرافیایی؛
- حبس و جزای نقدی در صورت استفاده فریبکارانه از علائم تجاری و هر نوع نمایش برخط دیگر به موجب مواد ۶۵ و ۶۶ قانون تجارت الکترونیکی، چرا که این عمل حقوق مصرف کنندگان و رقابت مشروع را نقض میکند؛
- حبس و جزای نقدی در نقض اسرار تجاری براساس قانون تجارت الکترونیکی؛ به موجب ماده ۷۵ هرگاه به قصد رقابت، کسب منفعت و یا واردکردن خسارت به بنگاههای تجاری و صنعتی یا خدماتی، اسرار شغلی که که در اختیارش بوده را فاش کند یا اینکه سعی در تحصیل اسرار شغلی نماید ولو اینکه آنها را برای خود نگه دارد به جهت نقض قواعد رقابت مشروع و عادلانه مستحق مجازات است؛
- حبس و جزای نقدی در استفاده غیرمجاز نام تجاری یا علامت تجاری یا علامت جمعی که به فریب افراد منتهی گردد براساس ماده ۶۱ قانون ثبت اختراعات، طرح حهای صنعتی و علائم تجاری. براساس قانون مجازات اسلامی تعیین تکلیف در خصوص اموال و اشیایی که برای ارتکاب جرم استفاده شده است یا از جرم حاصل شده با قاضی و دادستان و بازپرس است؛