مالیات در نظام حقوقی ایران

مالیات در نظام حقوقی ایران

نظام مالیاتی ایران پیچیدگی نداشته و حتی  با توجه به تغییرات جدید شفاف تر هم شده است. مالیاتهای اصلی در نظام مالیاتی ایران شامل مالیات بر درآمد، مالیات بر اشخاص حقوقی و مالیات بر ارزش افزوده هستند. نظام مالیاتی ایران به نوعی شکل گرفته است که مشوق سرمایه گذاری، از طریق نرخ مالیات پایین و معافیت های مختلف، در فعالیت های تولیدی، غالبا بخش صنعت و معدن گردد. سازمان امور مالیاتی نهادی است که از سوی دولت به عنوان مسئول در امور مالیاتی شناخته میشود.

انواع مالیات ها در نظام حقوقی ایران:

به طور کلی، نظام مالیاتی ایران به دو بخش مالیات مستقیم و مالیات غیرمستقیم تقسیم بندی می شود. مالیات مستقیم خود به دو دسته مالیات بر درآمد و مالیات اموال طبقه بندی می شود، جدول زیر تقسیم بندی های مربوط با مالیات مستقیم را نمایان می سازد:

مالیاتهای غیر مستقیم به مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر واردات تقسیم بندی می شود. در ارتباط با مالیات بر ارزش افزوده باید خاطر نشان کرد عرضه کالاها و ارائه خدمات همچنین واردات محصولات کشاورزی فرآوری نشده، دام و طیور زنده؛ آرد خبازی، نان، گوشت، شکر؛ کتاب، مطبوعات، انواع کاغذ چاپ و … از وضع مالیات بر ارزش افزوده معاف می باشند. علاوه بر آن صادرات کالا و خدمت به خارج از کشور از طریق مبادی خروجی رسمی مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمی باشد.

جدول زیر تقسیم بندی مالیاتهای غیرمستقیم بر اساس نظام حقوقی ایران را نشان می دهد:

در حال حاضر و بر اساس مقررات، مالیات بر واردات توسط سازمان گمرک ایران از مودیان دریافت می­گردد و در خصوص دریافت این نوع از مالیات سازمان امور مالیاتی ایران صاحب اختیار نمی باشد.

قوانین و مقررات مالیاتی در ایران

قانون اصلی راجع به مالیاتهای مستقیم در ایران قانون مالیاتهای مستقیم است که در سال ۱۳۶۶ به تصویب رسید و آخرین بار در سال ۱۳۹۴ مورد اصلاح قرار گرفت.

یکی دیگر از قوانین موثر در حوزه مالیات، قانون مالیات یر ارزش افزوده است که در سال ۱۳۸۷ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.

لازم به ذکر است که اشخاص حقوقی ایرانی و خارجی به نرخ برابر مشمول مالیات قرار میگیرند. این امر به این معناست که سرمایه گذاران خارجی نیز میتوانند از مشوق ها و معافیاتهای مالیاتی که به تبعه ایرانی پیشنهاد میشود، استفاده کنند.

از میان انواع مالیات حاکم بر در درآمد، مالیات بردرآمد حقوق و مالیات بر درآمد سود اشخاص حقوقی اهمیت بسیارب دارند که ئر ادامه به آنها پرداخته می شود.

مالیات بر حقوق

درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر اعم از حقیقی یا حقوقی در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران بر حسب مدت یا کار انجام یافته به طور نقد یا غیر نقد تحصیل می کند مشمول مالیات بر درآمد حقوق است. براساس مقررات کارفرمایان موظف به کسر مالیات از حقوق کارکنان خود و ارائه آن به مقامات مالیاتی هستند. البته در زمان محاسبه درآمد مشمول مالیات، معافیت ها و بخشودگی ها مالیاتی قابل محاسبه می باشند. علاوه بر این، اتباع کشورهای خارجی در حال اشتغال در ایران نیز مشمول مالیات بر درآمد هستند.

در مواردی که از اشخاص مقیم خارج که در ایران شعبه یا نمایندگی ندارند حقوق دریافت شود، دریافت کنندگان حقوق مکلفند تا پایان ماه بعد از تاریخ دریافت حقوق مالیات متعلق را طبق مقررات  به اداره امور مالیاتی محل سکونت خود پرداخت و تا آخر تیرماه سال بعد اظهارنامه مالیاتی مربوط به حقوق دریافتی خود را به اداره امور مالیاتی مزبور تسلیم نمایند.

مالیات بر درآمد کارمندان بخش دولتی، عمومی و خصوصی مطابق با آخرین مقررات براساس جدول زیر محاسبه می گردد:

مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

مطابق ماده ۱۰۵ قانون مالیاتهای مستقیم جمع درآمد شرکت ها و درآمد ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می شود، پس از وضع زیان های حاصل از منابع غیرمعاف و کسر معافیت های مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه ای می باشد، مشمول مالیات به نرخ بیست و پنج درصد خواهند بود.

براساس قوانین، اشخاص حقوقی موظف هستند که، حتی در دوره معافیت مالیاتی، اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک خود را حداکثر تا چهار ماه از آغاز سال مالیاتی (از ۲۱ مارس هر سال تا ۲۰ مارس سال آینده) به همراه لیست شرکا و سهامداران و میزان سهم الشرکه هر یک و آدرس آنان را به دفاتر مالیاتی مستقر در ناحیه فعالیت خود ارائه نمایند. در صورتی که شخص حقوقی مدارک اشاره شده را ظرف مهلت زمانی مقرره ارائه ننماید، از معافیت های مالیاتی محروم خواهد گردید.

شرکت های خارجی که در ایران فعالیت تجاری انجام می دهند پس از وضع زیان‌های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیت‌های مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات این قانون دارای نرخ جداگانه‌ای می‌باشد موظف به پرداخت مالیات به میزان ۲۵ درصد در ارتباط با مجموع درآمدهای موضوع مالیات خود که ناشی از عملکرد سرمایه گذاری در ایران در قبال فعالیت های انجام شده توسط آنان به صورت مستقیم یا از طریق نمایندگان و یا شعبه خود هستند. همچنین این اشخاص نسبت به درآمدهای خود در ایران ناشی از واگذاری لیسانس یا حقوق دیگر، کمک های فنی و آموزشی یا قراردادهای سینمایی در سرزمین ایران مشمول پرداخت مالیات می باشند.

شعب و نمایندگی‌های شرکت‌ها و بانک‌های خارجی در ایران که بدون داشتن حق انجام دادن معامله به امر بازاریابی و جمع‌آوری اطلاعات اقتصادی در ایران برای شرکت مادر اشتغال دارند و برای جبران مخارج خود از شرکت مادر وجوهی دریافت می‌کنند نسبت به آن مشمول مالیات بر درآمد نخواهند بود. چنین معافیت مالیاتی صرفا در خصوص وجوهی است که از طرف شرکت مادر برای اداره شعب و نمایندگی های که در ایران حق تصدی به فعالیتهای اقتصادی نداشته و صرفا در جمع آوری اطلاعات از  بازار فعالیت دارند اعمال خواهد شد.

مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده که جزو مالیاتهای غیرمستقیم است در ایران تابع قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال ۱۳۸۷ میباشد که نسبت به عرضه کالا و ارائه خدمات در ایران و همچنین واردات کالا به ایران و صادرات کالا از ایران قابل اعمال است. منظور از ارزش افزوده طبق ماده ۳ قانون مالیات بر ارزش افزوده تفاوت بین ارزش کالاها و خدمات عرضه شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری یا تحصیل شده در یک دوره معین می باشد.

صادرات کالا و خدمت به خارج از کشور از طریق مبادی خروجی رسمی، مشمول مالیات موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده نمی باشد و مالیاتهای پرداخت شده بابت آنها با ارائه برگه خروجی صادره توسط گمرک( در مورد کالا) و اسناد و مدارک مثبته، مسترد می گردد.

مأخذ محاسبه مالیات واردات کالا، عبارت است از ارزش گمرکی کالا ( قیمت خرید، هزینه حمل و نقل و حق بیمه) به علاوه حقوق ورودی ( حقوق گمرکی و سود بازرگانی) مندرج در اوراق گمرکی و در مورد خدمات معادل ارزش ریالی مابه ازاء آنها. نرخ مالیاتی و استثناها در این دسته از مالیات به طور سالانه معین خواهد شد. در حال حاضر نرخ مالیات بر ارزش افزوده ۹ درصد است.

معافیت های مالیاتی و هزینه های قابل قبول مالیاتی:

در کنار انواع مالیاتهای مقرر شده، معافیت هایی نیز در خصوص بخش های مختلف اقتصادی به منظور ترغیب سرمایه گذاری در آن بخش ها در نظر گرفته شده است. که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• شرکتهایی که در مناطق آزاد تجاری – اقتصادی به ثبت رسیده اند نسبت به درآمدی که از این مناطق به دست آورده اند از مالیات بر درآمد معاف خواهند بود.
• درآمد ناشی از صادرات محصولات کشاورزی به میزان صد در صد و به صورت دائمی و صادرات کالاها و خدمات غیر نفتی به میزان ۵۰ درصد معاف از مالیات خواهند بود.
• فعالان بخش صنعت و معدن از معافیت مالیاتی تا سقف ۸۰ درصد برای دوره ۴ ساله بهره خواهند برد، در حالیکه میزان این معافیت برای مناطق کمتر توسعه یافته ایران ۱۰۰ درصد برای یک دوره زمانی ۲۰ سالانه در نظر گرفته شده است. معافیت مالیاتی مذکور شامل شرکتهایی که به فعالیت در تهران یا سایر مراکز استانی میپردازند نخواهدشد.
• همچنین وفق تبصره ۳ ماده ۱۳۲ “کلیه تاسیسات ایرانگردی و جهانگردی دارای پروانه بهره برداری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هر سال از پرداخت ۵۰ درصد مالیات متعبق معاف هستند”.
• معافیت مالیاتی شرکتهای دانش بنیان به مدت ۱۵ سال براساس ماده ۳ قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری ها و اختراعات. این معافیت مالیاتی شامل معافیت بر عوارض و حقوق گمرکی و سود بازرگانی است.
• علاوه بر این، بر اساس مقررات هزینه های قابل قبول مالیاتی (یا کسورات قانونی) قابل کسر از میزان مالیات وضع شده بر مودی مورد پیش بینی قرار گرفته اند. به این منظور که هزینه های خاصی به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی محسوب گردد و از میزان مالیات وضع شده کسر شود، باید اسناد و مدارک معتبر که مربوط به همان سال مالیاتی به مراجع ذیصلاح ارائه گردد. هزینه های قابل قبول مالیاتی در دسته های گوناگونی از قبیل هزینه های مربوط به اجاره محل، هزینه های حمل و نقل کارکنان؛ هزینه های مربوط به برق، آب و ارتباطات؛ بیمه کسب و کار؛ هزینه های مربوط به تحقیق و توسعه و آموزش؛ هزینه های مربوط به اجاره ماشین الات و تجهیزات؛ هزینه های مربوط به عضویت و اشتراک های مرتبط با امور کسب و کار؛ هزینه های مربوط به خرید کتاب و دیگر کالاهای فرهنگی برای کارکنان و وابستگان آنان و …. .

سرمایه گذاران خارجی در ایران از همان حمایت ها و تسهیلات ارائه شده به سرمایه گذاران داخلی بهره مند هستند، این بدان معنی است که سرمایه گذاران ایرانی و خارجی به میزان یکسانی مالیات پرداخت می کنند. بعلاوه، معافیت ها و تخفیفات مالیاتی نیز به صورت یکسانی به سرمایه گذاران داخلی و خارجی تعلق می گیرد.

مؤسسه وکلای بین المللی بیان امروز، در زمینه محاسبه مالیات و اقدام در خصوص مالیات در ایران به ارائه خدمات به اشخاص خارجی و ایرانی حقیقی و حقوقی می پردازد. از جمله این خدمات میتوان به مشاوره در زمینه پرداخت مالیات و تنظیم قراردادهای  مشمول مالیات اشاره کرد. این موسسه حقوقی با بهره مندی از وکلای پایه یک دادگستری و مشاوران حقوقی مجرب و متخصص، آماده ارائه خدمات حقوقی مورد نیاز به منظور تنظیم انواع قرارداد ها در ایران است.

بیشتر بخوانید:

کاربردهای کیف پول الکترونیکی

کاربردهای اظهارنامه

آشنایی مقدماتی با بیت کوین

پرداخت و وصول مالیات در ایران