جرائم ورزشی و حوادث ناشی از عملیات ورزشی چیست؟
حوادث ناشی از عملیات ورزشی تا سالها با مسئله فقدان متن قانونی مواجه بود تا اینکه در قانون مجازات اسلامی و اصلاحات بعدی آن مورد اشاره و توجه قانون گذار واقع شد.در بند ث ماده ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی تصریح شده است که “عملیات ورزشی و حوادث ناشی از آن مشروط به اینکه سبب حوادث، نقض مقررات مربوط به آن ورزش نباشد و این مقررات هم مغایر با موازین شرعی نباشد” قابل مجازات نیست هرچند ممکن است شخص رفتاری را مرتکب شود که به موجب سایر قوانین جرم باشد. برای اینکه عملیات ورزشی جرم محسوب نشود باید شرایطی وجود داشته باشد که این شرایط عبارتند از:
- حوادث توسط یک ورزشکار خواه ورزشکار حرفه ای یا آماتور به وقوع پیوسته باشد؛
- حوادث در جریان عملیات ورزشی و در زمان اختصاصی ورزش به وقوع پیوسته باشد؛
- حادثه در جریان یک حرکت ورزشی روی داده باشد؛
- حرکت ورزشی یا عملیات ورزشی طبق استانداردهای ورزش و مقررات رشته ورزشی مجاز و قانونی باشد و حادثه به جهت نقض مقررات ورزشی محقق نگردیده باشد؛
- مخالفتی بین حرکات ورزشی و موازین شرعی وجود نداشته باشد بنابراین هرگاه حرکات ورزشی یا عملیات ورزشی مستلزم اضرار به نفس یا ضرر رساندن به دیگری باشد به لحاظ شرعی حرام است و با توجه به صراحت قانون ورزشکار از تحمل کیفر معاف نخواهد بود.
براساس قانون مجازات ایران یکی از عوامل موجه جرم حوادثی است که در جریان عملیات ورزشی و مسابقات ورزشی روی میدهد به شرطی که تمامی قواعد و مستانداردها و مقررات حاکم بر رشته ورزشی از سوی برگزارکنندگان و ورزشکاران رعایت شود و دیگر اینکه همه افرادی که به عنوان ورزشکار یا داور در یک مسابقه ورزشی شرکت دارند این موضوع که در خلال ورزش برخی خطرهای متعارف و ریسک های قابل پیش بینی وجود دارد را پذیرفته و در نظر گرفته باشند. اگر در جریان یک مسابقه ورزشی یا انجام یک ورزش فحاشی، ضرب و شتم ورزشکاران روی دهد این موضوع در تحمیل کیفر اثری ندارد چرا که یک جرم عمومی روی داده است.
حادثه همیشه ناشی از یک عمل ورزشی نیست بلکه گاهی وسایل مورد استفاده ورزشکار غیر مجاز بوده و حادثه نتیجه به کارگیری چنین وسایلی است مثلاً اگر در ورزش بوکس مشت زن از دستکش غیر مجاز استفاده کند و حتی ضربات او صحیح و قانونی باشد به دلیل استفاده از دستکش غیر مجاز مسئول خواهد بود.
وسایل و ادواتی که ورزشکار در عملیات ورزشی و حرکات ورزشی مورد استفاده قرار میدهد باید منطبق با استانداردها و مقررات حاکم بر رشته ورزشی باشد و مثلا در ورزش فوتبال اگر استوک‌های فلزی دارای ارتفاع بیشتر و قطر کمتر بوده و موجب صدمه شوند، بازیکن به علت نقض مقررات مسئول خواهد بود.
در قوانین رشته های ورزشی مختلف، ورزشکاران برای تجهیزات و ابزارهایی که میتوانند مورد استفاده قراردهند باید ضوابطی را رعایت کنند که تخطی از آنها میتواند مسئولیت جدی برایشان به همراه بیاورد. مثلا ورزشکاران کشتی نباید هنگام ورود به تشک کشتی بدنشان آغشته به مواد روغنی و چربی باشد، نباید از زیورآلاتی استفاده کنند یا حتی استفاده آنها از زانوبند نیز مورد بررسی داور قرار می گیرد. همه این موارد و مواردی از این دست به عنوان قوانین ورزشی شناخته میشود که در رشته های مختلف متفاوت است. مثلا این ضرورت که مربیان از حد قابل توجهی از دانش کمک های اولیه برخوردار باشند، موضوع مهمی است که باید در تمام قوانین فدراسیون های ورزشی مورد توجه قرار بگیرد.
علاوه بر آیین نامه های مختلف در رشته های گوناگون ورزشی که توسط فدراسیون های جهانی، کمیته جهانی المپیک، کمیته ملی المپیک و … تدوین میشود و در اختیار ورزشکاران و مربیان قرار میگیرد؛ مهم ترین قوانین و مقررات حاکم بر حوزه ورزش عبارتند از:
- ورزش در قانون اساسی: در بند سوم اصل سه قانون اساسی تربیت بدنی رایگان برای همه و در تمام سطوح و تسهیل و تعمیم آموزش در حوزه ورزش به عنوان یکی از مسئولیت های دولت شناسایی شده است.
- ورزش در قانون مسئولیت مدنی: این قانون یک یکی از قوانین عام حقوق است در ماده یک هر شخصی را که عمداً و یا در نتیجه بی احتیاطی به جان و سلامتی دیگران لطمه وارد نماید مسئول میداند مشروط به اینکه ضرر مادی یا معنوی حاصل شود. مسئولیت شخص معطوف به جبران خسارت است. این قانون هرچند صراحتی در امر ورزش ندارد میتواند نسبت به حوادث ورزشی نیز حاکم باشد.
- ورزش در ماده واحده قانون مجازات خودداری از کمک به مصدومین و دفع مخاطرات جانی مصوب ۱۳۵۴: به موجب قانون مجازات خودداری از کمک به مصدومین و دفع مخاطرات جانی، هرگاه شخصی شاهد آسیب جانی شخص یا اشخاص دیگر باشد و با اقدام فوری خودیا اعلام فوری به شخص و فرد صلاحیت دار بتواند از تداوم آسیب و خطر، تشدید خطر و … جلوگیری کند موظف است این اقدام را انجام دهد وگرنه به حبس محکوم خواهد شد. اگر برای یک ورزشکار حادثه ای به وقوع پیوست مهم ترین و اولین وظیفه های که برای کادر اجرایی و مربیان و برگزارکنندگان مسابقه ورزشی شناخته میشود کمک به ورزشکاری است که آسیب دیده است. البته ذکر این موضوع ضروری است که قانون فوق یک قانون عام است و به ورزش اختصاص ندارد و شامل موضوعات دیگر نیز میشود ولی به جهت عمومیتی که دارد میتواند در حوزه ورزش و حوادث ورزشی نیز به کار رود.
براساس قانون مذکور شخص نباید خودش عامل بروز حادثه باشد بنابراین ورزشکاری که در چنین موقعیتی قراردارد باید ضمن رعایت تمام مقررات و دستورالعمل های رشته ورزشی، تعمداً خود را در معرض خطر جانی قرار نداده باشد.
بیشتر بخوانید :