نشر اکاذیب در فضای مجازی
نشر اکاذیب در فضای مجازی در قانون جرائم رایانه‌ای شناسایی و جرم انگاری شده است. بر اساس قانون مذکور هرگاه شخصی با هدف ضرر رساندن به دیگری یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی آنچه را که کذب است از طریق رایانه و هر نوع دستگاه مخابراتی دیگر منتشر نماید و یا به نحوی در دسترس دیگران قرار دهد مستحق کیفر است.
نشر اکاذیب و اشاعه اکاذیب جرمی است که بر اساس آن شخص اخبار دروغ و خلاف واقع را با سوءنیت و با علم به اینکه آن‌ها دروغ هستند و پایه و اساس واقعی ندارند منتشر و یا بازنشر می‌کند و یا اینکه اظهاراتی را به‌دروغ به مقامات نسبت می‌دهد.
نشر اکاذیب رایانه‌ای یکی از جرائم قابل‌گذشت است و بنابراین رسیدگی به آن هنگامی صورت می‌پذیرد که شخص بزه دیده شکایت خود را این موضوع به دادگاه تقدیم کند و طبیعتاً با گذشت او رسیدگی متوقف می‌شود مگر اینکه جنبه عمومی جرم به لحاظ مقام و سمت بزه دیده و یا دامنه گستردگی و سایر عوامل نیاز به کیفر رساندن بزهکار را توجیه نماید.
مجازات نشر اکاذیب رایانه‌ای
- بر اساس قانون جرائم رایانه‌ای مرتکب به مجازات حبس یا جزای نقدی یا هر دو مجازات محکوم می‌گردد که میزان جزای نقدی از پنج میلیون تا چهل میلیون ریال متغیر است. علاوه بر این درصورتی‌که این امکان وجود داشته باشد قاضی مرتکب را به اعاده حیثیت از بزه دیده جرم نیز محکوم می‌نماید تا به نحوی ضرر معنوی وارده را جبران سازد؛
- نشریات و رسانه‌های مجازی که انتشار مطالب خلاف واقع از طریق آن‌ها انجام می‌شود بر اساس قانون مطبوعات تا سلب مجوز قانونی فعالیت پیش می‌روند و از طرفی مشمول قانون جرائم رایانه‌ای هستند و به کیفر مندرج در آن نیز محکوم می‌شوند.
- یکی از عواملی که می‌تواند در تشدید مجازات مؤثر باشد محتوای مطلبی است که به‌صورت کذب منتشر و عرضه می‌شود و براین اساس چنانچه تغییر و تحریف به‌صورت مستهجن باشد به دلیل آنچه عرفاً آسیب جدی‌تر محسوب می‌شود می‌تواند مصداق اشاعه فحشا نیز باشد و با جریحه‌دار کردن عفت و اخلاق عمومی از جرائم این حوزه نیز محسوب شود که طبیعتاً مجازات سنگین‌تری را به مرتکب تحمیل می‌کند.
- اگر کارمندان و کارکنان اداره‌ها و سازمان‌ها یا نهادهای دولتی یا وابسته به دولت یا نهادهای عمومی و نیروهای مسلح و قوای سه‌گانه یا متصدیان یا متصرفان قانونی شبکه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی مرتکب جرم نشر اکاذیب شوند یا اینکه سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی مورداستفاده در نشر اکاذیب، متعلق به دولت یا نهادها و مراکز ارائه‌دهنده خدمات عمومی باشند؛ یا درصورتی‌که نشر اکاذیب به‌صورت سازمان‌یافته یا در سطحی گسترده ارتکاب یافته باشد، مرتکب یا مرتکبان علاوه بر اعاده حیثیت به ۱۶ ماه و یک روز تا دو سال حبس یا جزای نقدی بیش از ۲۶ میلیون ریال تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات حبس و جزای نقدی محکوم خواهند شد.
آیا نشر اکاذیب رایانه‌ای و هتک حیثیت تفاوت دارند؟
شاید مهم‌ترین تفاوت‌هایی که بتوان برای این دو برشمرد عبارت‌اند از:
- در نشر اکاذیب، مطالب و موضوعات خلاف واقع و کذب منتشر می‌شود اما هتک حرمت دامنه وسیع‌تری از انتشار مطالب خلاف واقع دارد؛
- افشاء اسرار خصوصی افراد به‌صورت توهین‌آمیز یکی از موضوعات جرم هتک حرمت می‌تواند باشد ولی نشر اکاذیب این مورد را شامل نمی‌شود.
- یکی از ویژگی‌های جرم نشر اکاذیب رایانه‌ای استفاده از سامانه‌های مخابراتی و رایانه‌ای در ارتکاب جرم است؛ شخص جرم را با استفاده از اینترنت، تلفن و نظایر آن مرتکب می‌شود ولی در هتک حیثیت ابزارها محدود به موارد مذکور نیست؛
هتک حرمت چیست؟
هتک حرمت به معنای جریحه‌دار کردن افکار عمومی از طریق تجاوز و تعدی به اشخاص، اموال و آبروی آن‌هاست و هنگامی به کار می‌رود که حیثیت، حرمت و آبروی فرد با اظهارات شخص دیگر و یا با انجام فعلی ( به‌خصوص در توهین عملی) لطمه ببیند و درنهایت منجر به تنزل ارزش واقعی فرد در جامعه گردد. بر اساس قانون هر وقت حسن شهرت اشخاص و احترام اجتماعی یا اعتمادی که به آن‌ها وجود دارد بابیان اظهارات شفاهی و کتبی خدشه‌دار گردد، مرتکب مستحق کیفر است.
هتک حرمت انواع مختلفی از جرائم را شامل می‌شود که عبارت‌اند از:
- افتراء
- توهین
- قذف
در برخی نظام‌های حقوقی برای هتک حرمت دو وضعیت در نظر گرفته‌شده است که به‌موجب آن هتک حرمت به دو نوع تقسیم می‌شود: هتک حرمت دائمی و هتک حرمت موقت یا زودگذر. چنین تفکیکی در نظام حقوقی ما وجود ندارد اما عواملی را می‌توان تصور کرد که در تخفیف یا تشدید مجازات بزه هتک حرمت مؤثر باشد. در هتک حرمت از طریق اینترنت ( هتک حرمت مجازی) می‌توان گفت چون مطالبی که در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی و … منتشر می‌شود به‌صورت عمومی و گسترده عرضه می‌شوند، هیچ‌گاه نمی‌توان آن‌ها را به معنای واقعی کلمه از دسترس همگان خارج ساخت.
شرایط تحقق جرم هتک حرمت
- اظهار توهین‌آمیز به صورتی که خلاف واقع باشد، بنابراین اظهارات مبتنی بر واقعیت هرچند موجب تنزل ارزش فرد در جامعه شود هتک حرمت محسوب نمی‌شود ولی می‌تواند جرم دیگری باشد مثلاً نقض حریم خصوصی؛
- انتشار اظهارات توهین‌آمیز باید به‌صورت عمومی باشد، اگر فرد تنها در حضور مخاطب اظهارات توهین‌آمیز را بیان کند به‌نحوی‌که شخص ثالثی شنونده نباشد هتک حرمت به معنایی که در قانون به‌عنوان جرم شناخته‌شده، تحقق نیافته است.
موسسه حقوقی بیان امروز آمادگی خود را برای ارائه مشاوره حقوقی نشر اکاذیب رایانه‌ای به اشخاص حقیقی و حقوقی که از این امر متضرر گردیده‌اند اعلام می‌دارد. موسسه حقوقی بیان امروز با برخورداری از وکلا و مشاوران حقوقی مجرب درزمینهٔ جرائم رایانه‌ای از این امکان برخوردار است تا اشخاص را برای اعاده حیثیت و اعاده حق راهنمایی و کمک نماید.
بیشتر بخوانید: