۱۰ ماده مهم دیه را بشناسید
جبران خسارتهای جسمانی از دیرباز میان اقوام و ملل امری معهود بوده است از همین سو مفهوم دیه یکى از مهم ترین احکام و موضوع هاى بحث برانگیز در فقه و حقوق اسلامى است که از جنبههاى گوناگون، مورد توجه صاحب نظران، فقیهان، مفسران و حقوقدانان اسلامى قرار گرفته است.
واژه ی «دیه» در اصل از ریشه ی «ودى» بوده اسـت. مصـدر «اِتّداء» نیز از همین مـاده است که به معنای «اخـذ دیه» به کــار رفـتــه است. درحقیقت باید بیان داشت که دیه مالی است که در صورت وقوع جنایت بر نفس و یا اعضای بدن و یا ایراد جرح باید ادا شود.
در قانون مجازات اسلامی به این سوال که دیه چیست پاسخ مناسب ارائه شده است که عبارت است از: مالی که از طرف شارع برای جنایت تعیین شده است (ماده ی ۱۵ قانون مجازات اسلامی) . ماده ۲۹۴ همین قانون در تکمیل این تعریف گفته بیان داشته است دیه مالی است کـه بـه سبب جنایت بر نفس یا عضو به مجنی‌علیه یا به ولی یا اولیای دم اعطا می شود. اصولاَ در جنایات غیر عمدی وارد بر جسم و جان انسان، دیه تعلق می‌گیرد.
در مورد جنایات عمدی گرچه اصل اولیه بر قصاص است ولی در مواردی که امکان قصاص وجود ندارد یا شخص آسیب دیده بر پرداخت دیه توافق نماید با شرایطی دیه پرداخت می‌شود. پس از آشنایی با مفهوم دیه لازم است تا با انواع دیه آشنا شد و آن ها را مورد بررسی قرار داد.
انواع دیه اعضا
انواع دیه اعضاء در مواد ۵۶۳ تا ۵۷۴ قانون مجازات اسلامی مورد احصا قرار گرفته است که حال به بررسی آن ها خواهیم پرداخت.
ماده ۵۶۳: از بین بردن هر یک از اعضای فرد و هر دو عضو از اعضای زوج، دیه کامل و از بین بردن هریک از اعضای زوج، نصف دیه کامل دارد. چه آن عضو از اعضای داخلی بدن باشد، چه از اعضای بیرونی.
ماده ۵۶۴: فلج کردن عضو دارای دیه معین، دو سوم دیه آن عضو. از بین بردن عضو فلج، یک سوم دیه همان عضو را دارد.
ماده ۵۶۵: از بین بردن قسمتی از عضو یا منفعت دارای دیه مقدر به همان نسبت دیه دارد به این ترتیب که از بین بردن نصف آن به میزان نصف و از بین بردن یک سوم آن به میزان یک سوم دارای دیه است مگر اینکه در قانون ترتیب دیگری مقرر شده باشد.
تبصره ۱- در مواردی که نسبت از بین رفته قابل تشخیص نباشد، ارش تعیین می‌شود.
تبصره ۲- هرگاه براثر حادثه، عضو در وضعیتی قرار گیرد که به تشخیص کارشناس، فرد ناگزیر از قطع آن باشد دیه قطع عضو ثابت می‌شود.
ماده ۵۶۶: دیه اعضایی که با پیوند و امثال آن در محل عضو از بین رفته، قرار گرفته است و مانند عضو اصلی دارای حیات می‌شوند به میزان دیه عضو اصلی است و اگر دارای حیات گردد ولی از جهت دیگری معیوب شود، دیه عضو معیوب را دارد. از بین بردن اعضای مصنوعی، تنها موجب ضمان مالی است.
ماده ۵۶۸: درشکستگی عضوی که دارای دیه مقدر است، چنانچه پس از جنایت به گونه ای اصلاح شود که هیچ عیب و نقصی در آن باقی نماند، چهار بیست و پنجم دیه آن عضو ثابت است و چنانچه با عیب و نقص اصلاح شود یا برای آن عضو دیه مقدری نباشد، ارش ثابت است مگر در مواردی که در این قانون خلاف آن مقرر شده باشد.
ماده ۵۶۹: دیه شکستن، ترک برداشتن و خرد شدن استخوان هر عضو دارای دیه مقدر به شرح زیر است:
الف- دیه شکستن استخوان هر عضو یک پنجم دیه آن عضو و اگر بدون عیب درمان شود چهارپنجم دیه شکستن آن است.
ب- دیه خرد شدن استخوان هر عضو یک سوم دیه آن عضو و اگر بدون عیب درمان شود چهارپنجم دیه خرد شدن آن استخوان است.
پ- دیه ترک برداشتن استخوان هر عضو چهار پنجم دیه شکستن آن عضو است.
ت- دیه جراحتی که به استخوان نفوذ کند بدون آنکه موجب شکستگی آن گردد و نیز دیه موضحه آن، یک چهارم دیه شکستگی آن عضو است.
ماده ۵۷۰: هرگاه یک استخوان از چند نقطه جدای از هم بشکند یا خرد شود یا ترک بخورد، درصورتی که عرفاً جنایتهای متعدد محسوب گردد، هریک دیه جداگانه دارد هرچند با یک ضربه به وجود آید و مجموع دیه جنایتهای مزبور از دیه عضو هم بیشتر باشد.
ماده ۵۷۱: دررفتگی استخوان از مفصل، درصورتی که موجب شلل یا از کارافتادگی کامل عضو نگردد، موجب ارش و در غیر این صورت موجب دو سوم دیه همان عضو و درصورت درمان بدون عیب موجب چهارپنجم از دوسوم دیه آن عضو می باشد.
ماده ۵۷۲: هرگاه در اثر جنایتی تکه کوچکی از استخوان از آن جدا شود، دیه شکستگی ثابت است.
ماده ۵۷۳: هرگاه صدمه بر استخوان، موجب نقص عضو یا صدمه دیگری گردد، هر یک دیه جداگانهای دارد.
ماده ۵۷۴: هرگاه بر اثر یک یا چند ضربه، علاوه بر دررفتگی مفصل، استخوان نیز بشکند یا ترک بخورد، دو جنایت محسوب می شود و هریک دیه یا ارش جداگانه دارد.
اگر بر اثر ضربهای، هم استخوان بشکند و هم جراحتی مانند موضحه یا نافذه و یا جائفه در بدن ایجاد شود نیز این حکم جاری است.
محاسبه دیه
بعد از ذکر مواد مذکور در قانون مجازات اسلامی در مبحث دیه باید دانست که محاسبه دیه به چه صورت است: حال هرگاه یکی از جراحت‌های حارصه، دامیه، متلاحمه، سمحاق و موضحه (موارد نامبرده در بندهای «الف» تا «ث» ماده ۷۰۹ قانون مجازات اسلامی) در جایی از بدن غیر از سر و صورت واقع شود، در صورتی که آن عضو دارای دیه معین باشد، دیه به حساب نسبت‌های فوق از دیه آن عضو تعیین می شود و اگر آن عضو دارای دیه معین نباشد، ارش ثابت است.
برای محاسبه ی دقیق و دریافت مشاوره ی حقوقی تقسیم دیه و چگونگی تقسیم آن، موسسه وکلای بین المللی بیان امروز بواسطه همکاری با وکلا و مشاورین حقوقی مجرب در این زمینه آماده ی خدمت رسانی و پاسخگویی به پرسش های حقوقی شما عزیزان و همراهان همیشگی موسسه وکلای بین المللی بیان امروز است. پس با ما در ارتباط باشید.
بیشتر بخوانید :